[Recenzja] Brygada Kryzys - "Brygada Kryzys" (1982)

Eponimiczny debiut Brygady Kryzys to jedna z tych płyt, których wydanie w czasach PRL - i to przez państwową, a więc partyjną wytwórnię Tonpress - może autentycznie budzić zdziwienie. Wprawdzie cenzura odrzuciła część utworów, jednak w innych nie dostrzegła wyraźnej krytyki ówczesnego ustroju. Dopiero gdy album był już w sprzedaży, zareagowała Służba Bezpieczeństwa, wydając polecenie oddania na przemiał reszty nakładu. Niewiadomo, ile w tym prawdy, jednak zespół zdecydowanie nie miał łatwej kariery. Zaledwie kilka miesięcy po jego powstaniu wprowadzono stan wojenny, co uniemożliwiło udanie się na zaplanowaną sesję dla jugosłowiańskiego Jugotonu oraz trasę po Holandii. W kraju też nie dało się koncertować. Wkrótce jednak komunistyczne władze zdały sobie sprawę, że pozbawiona zajęć młodzież może dołączyć do trwających demonstracji, więc już w lutym 1982 przyzwolono na udział w rockowych koncertach. Brygada Kryzys miała zagrać podczas jednej z takich imprez, jednak muzykom nie spodobało się umieszczenie na plakatach nazwy Brygada K. - ocenzurowanej, bo drugi człon nazwy nie pasował do rządowej propagandy. W rezultacie zespół w ogóle nie mógł koncertować, co przyczyniło się do jego rozwiązania. Wcześniej jednak udało się zarejestrować album w nowym studiu Tonpressu - sesję, będącą jednocześnie testem nowego studia, zaplanowano jeszcze przed konfliktem grupy z władzą.

Czytaj też: [Recenzja] Siekiera - "Nowa Aleksandria" (1986)

Podobnie, jak wiele innych polskich płyt rockowych z tamtego okresu, album stanowi ilustrację autorytarnego kraju, rządzonego przez partię, która całkowicie podporządkowała sobie sądy, wojsko czy milicję, cenzurowała sztukę oraz doprowadzała państwo do ruiny, podczas gdy podporządkowane media przekazywały jedynie propagandę sukcesu. Tomek Lipiński, autor wszystkich tekstów - na winylowej stronie A śpiewanych po polsku, na stronie B anglojęzycznych - całkiem nieźle oddaje panującą wówczas beznadzieję, choć nie wszystko mogło zostać powiedziane wprost. Nieźle wypada też muzyka, skomponowana przez Roberta Brylewskiego. Album uchodzi za pierwszą polską odpowiedź na punk i nową falę, a bardziej precyzyjnie można go określić jako post-punk z elementami dubu oraz psychodelii, w dodatku z saksofonem w podstawowym instrumentarium, co odróżnia go od zachodnich wydawnictw. Sami muzycy preferowali określenie punkedelic.

Czytaj też: [Recenzja] Kult - "Kult" (1986)

Wykonanie jest tu zdecydowanie punkowe - przez niechlujny wokal często trudno zrozumieć o czym są teksty, a instrumentaliści stawiają na prosty czad. Choćby słynny riff najbardziej stąd znanej "Centrali" to tylko dwa akordy z nałożonym phaserem. Jednak takie podejście uzasadnia konwencja, a do tego świetnie podkreśla ten bezkompromisowy, kontestacyjny i nihilistyczny klimat albumu. Wspomniana "Centrala" jest niewątpliwie mocnym punktem płyty, świetnie reprezentującym całość: punkowy czad miesza się tutaj z nieco psychodelicznym nastrojem oraz dubowym transem basowej linii Ireneusza Wereńskiego (później muzyka Kultu). Więcej tego typu grania przynoszą przede wszystkim równie udane "Nie ma nic", gdzie dodatkowo uaktywnia się saksofon, a także nieco jamowy "Fallen, Fallen Is Babylon", z jakby niezależnie od siebie grającymi instrumentalistami. Na specjalne wyróżnienie zasługuje jeszcze takie urozmaicenia, jak stricte punk-rockowy "Radioaktywny blok" i czyste reggae "Ganja", które jednak całkiem dobrze przegryzają się z resztą materiału. Bardzo konsekwentny, spójny album.

Czytaj też: [Recenzja] Perfect - "UNU" (1982)

"Czarna brygada", jak czasem określa się tę płytę, to udana próba przeszczepienia post-punkowej stylistyki na grunt polskich ponurych blokowisk z czasów słusznie minionych, choć coraz śmielej rekonstruowanych. Brygada Kryzys, po podpadnięciu władzy, od której wszystko było zależne, nie miała żadnych perspektyw i zespół rozwiązano. Na krótko powrócił tuż po upadku PRL. W październiku 1991 roku, gdy odbywały się pierwsze w pełni wolne wybory parlamentarne, grupa rozpoczynała nagrania na swój drugi - i ostatni - album, "Cosmopolis". Znalazły się na nim m.in. utwory "To co czujesz, to co wiesz" i "Wojna", które w poprzedniej dekadzie nie przeszły cenzury.

Ocena: 8/10

---

Brygada Kryzys - "Brygada Kryzys" (1982)

1. Centrala; 2. Radioaktywny blok; 3. Nie ma nic; 4. Przestań śnić; 5. The Real One; 6. Travelling Stranger; 7. Except One; 8. Ganja; 9. Fallen, Fallen Is Babylon

Skład: Tomek Lipiński - wokal i gitara; Robert Brylewski - gitara; Ireneusz Wereński - gitara basowa; Janusz Rołt - perksuja; Jarosław Ptasiński - instr. perkusyjne; Tomasz Świtalski - saksofon

Producent: Józef B. Nowakowski

---