[Recenzja] Fela Ransome Kuti & Africa 70 - "Expensive Shit" (1975)

To co, zacząć od tej słynnej anegdoty? Fela Kuti był nie tylko najpopularniejszym afrykańskim muzykiem, ale także aktywnie angażował się w sprawy społeczno-polityczne. Z tego też względu znalazł się na celowniku nigeryjskich władz. Regularne naloty na założoną przez niego komunę Kalakuta Republic kończyły się równie częstymi zatrzymaniami jego samego, współpracujących z nim muzyków czy też dziewczyn z należącego do niego haremu. Czasem dochodziło też do różnych prowokacji, jak w 1974 roku, gdy policjanci podrzucili mu jointa. Fela co prawda zdążył go połknąć, ale nie uniknął aresztowania. W celi udało mu się jednak pozyskać ekskrementy innego więźnia, dzięki czemu badanie niczego nie wykazało i mógł wyjść na wolność. Do całej tej historii nawiązał później tytułując jeden ze swoich licznych albumów słowami "Expensive Shit". Być może to właśnie tytułowi oraz towarzyszącej mu anegdocie zawdzięcza status najpopularniejszego longplaya Kutiego. Jednak muzyka broni się sama i to broni się nad wyraz dobrze.

Zdecydowana większość studyjnej dyskografii Feli Kutiego - liczącej ponad czterdzieści albumów - opiera się na tym samym schemacie: składają się z dwóch kilkunastominutowych utworów, rzadko przekraczających razem długość pół godziny, rozmieszczonych po jednym na stronę płyty winylowej. Te utwory też zwykle mają bardzo podobną budowę. Zbudowane wokół funkowego pulsu sekcji rytmicznej i gitary, któremu towarzyszą polirytmiczne perkusjonalia oraz jazzujące solówki dęciaków i pianina. Przez pierwszą część nagrania muzycy sobie swobodnie jamują, a w połowie dochodzi głos lidera i chórzystek, zaś warstwa instrumentalna jeszcze bardziej się zagęszcza. Pomimo tej powtarzalności trudno nie dać się porwać tej muzyce - przynajmniej na albumach wydanych do końca lat 70., gdy było w niej jeszcze pełno energii, żaru i tak doskonale bujała. Na "Expensive Shit" trafił chyba najlepszy spośród wszystkich wszystkich duetów kompozycji Kutiego. Tytułowy kawałek wciąga od pierwszych sekund tym transowym, intensywnym pulsem gitary Leke'a Bensona, basisty Franco Aboddy'ego oraz bębnów nieodżałowanego Tony'ego Allena (zmarłego w kwietniu tego roku). Brzmienie stopniowo wzbogacają kolejne instrumenty - elektryczne pianino i liczne dęciaki - aż w końcu dołączają partie wokalne i następuje kulminacyjny punkt nagrania. W podobnym, ale jakby bardziej melodyjnym "Water No Get Enemy", dęciaki i pianino od samego początku nadają ton, spychając na nieco dalszy plan inspirację Jamesem Brownem (wciąż mocno słyszalną w rytmice), a uwydatniając wpływy jazzowe z okolic, powiedzmy, bardzo wczesnego Coltrane'a.

Nikt jak Fela nie łączył funku, jazzu i rdzennej muzyki afrykańskiej w tak porywający, żywiołowy, a przy tym bardzo przystępny sposób. "Expensive Shit" jest tego najlepszym dowodem. To tylko dwadzieścia cztery minuty muzyki - niezwykle mało nawet jak na ówczesne standardy - ale to w zupełności wystarcza, by przekonać się o talencie Kutiego i towarzyszących mu muzyków. To prawdopodobnie najlepszy album, jaki kiedykolwiek nagrano w Afryce. Choć kilka innych albumów Feli Kutiego mogłoby o ten tytuł powalczyć.

Ocena: 9/10

---

Fela Ransome Kuti & Africa 70 - "Expensive Shit" (1975)

1. Expensive Shit; 2. Water No Get Enemy

Skład: Fela Kuti - wokal, saksofon tenorowy, saksofon altowy, pianino; Christopher Uwaifor - saksofon tenorowy; Tunde Williams - trąbka; Ukem Stephen - trąbka; Ogene Kologbo - gitara; Leke Benson - gitara; Franco Aboddy - gitara basowa; Tony Allen - perkusja; Henry Koffi, Nicholas Addo, Issac Olaleye, James Abayomi - instr. perkusyjne
Producent: Fela Kuti

---