[Recenzja] Sun Ra and His Astro Infinity Arkestra - "Atlantis" (1969)

Album "Atlantis" pierwotnie ukazał się w 1969 roku, w niskim nakładzie wypuszczonym przez własną wytwórnię Saturn. Znalazło się na nim pięć utworów, których tytuły zostały zainspirowane nazwami fikcyjnych lub rzeczywistych miejsc na świecie. Cztery lata później longplay został uwzględniony w serii reedycji wybranych dokonań Sun Ra i Arkestry, dokonanych przez prestiżową Impulse! Records. W tej wersji zyskał zupełnie nową okładkę, a chociaż spis utworów wygląda tak samo, to pod tytułem "Yucatan" kryje się całkowicie inny utwór. Nie alternatywne podejście do tego samego tematu, ale zupełnie inna kompozycja (o ile w tym przypadku można w ogóle mówić o kompozycjach, gdyż są to raczej improwizacje). Oba nagrania pojawiły się na kompaktowej reedycji Evidence z 1993 roku. Po raz kolejny zmieniono też okładkę, tym razem na nawiązującą do oryginalnego projektu, ale utrzymaną w fioletowo-żółtej kolorystyce.

Pierwsza strona albumu powstawała w latach 1967-69 w nowojorskim Sun Studios, będącym częścią komuny, w której mieszkali członkowie Arkestry. Cały ten materiał to praktycznie prezentacja możliwości nowego nabytku Sun Ra - klawinetu marki Hohner, czyli zelektryfikowanej wersji klawikordu. Wydobywane z niego dźwięki czasem do złudzenia przypominają elektryczną gitarę, a jednocześnie mają też swój własny, niepowtarzalny charakter. Misternym, choć jakby nieco przypadkowym partiom lidera przeważnie towarzyszą tylko bębny i perkusjonalia, czasem obecne na dalszym planie, kiedy indziej bardziej wyeksponowane. Sporadycznie pojawia się też saksofon tenorowy Johna Gilmore'a, wchodzący w fajne dialogi z klawinetem. Jest to zatem muzyka o raczej minimalistycznym charakterze. Efekt jest jednak bardzo intrygujący i szczerze mówiąc, nie przypominam sobie, bym słyszał cokolwiek podobnego.

Zupełnie inaczej prezentuje się tytułowy "Atlantis", wypełniający stronę B winyla. Nagranie zostało zarejestrowane w nowojorskim Olatunji Cultural Center (źródła nie są zgodne, czy był to 1967 czy 1969 rok). Tutaj Sun Ra korzysta z bardziej typowych dla siebie instrumentów, czyli elektrycznych organów i prekursora analogowych syntezatorów, urządzenia o nazwie Clavioline. A towarzyszą mu nie tylko liczni bębniarze i perkusjonaliści, ale także rozbudowana sekcja dęta, obejmująca muzyków grających na różnych rodzajach saksofonów, trąbkach, puzonach, fletach, oboju, klarnecie basowym oraz waltorni (co ciekawe, w składzie znów brakuje basisty). Brzmienie jest zatem znacznie bogatsze i różnorodne, natomiast sam utwór to nieprzewidywalna, szalona improwizacja. Tu jednak także udaje się stworzyć intrygujący klimat, w pewnym momencie kojarzący się nawet z "The Devil's Triangle" King Crimson, choć "Atlantis" jeszcze bardziej odchodzi od powszechnie rozumianej melodii i nawet w najmniejszym stopniu nie stwarza wrażenia zaplanowanej kompozycji.

Cechą charakterystyczną tego longplaya jest właściwie amatorskie brzmienie (szczególnie w przypadku strony B), choć trzeba przyznać, że wyjątkowo dobrze pasuje do tej zwariowanej, nieprzewidywalnej muzyki. Inna sprawa, że to jedno z bardziej przystępnych wydawnictw Sun Ra z tego okresu (przynajmniej strona A), aczkolwiek wciąż jest to muzyka stawiająca duże wymagania słuchaczowi, który musi się wykazać otwartością i osłuchaniem, by ją docenić. Nie piszę tego po to, aby podkreślić jakim to jestem wyrafinowanym słuchaczem, ale żeby ostrzec osoby, które wolą jak w muzyce wszystko jest poukładane, melodyjne i przyjemne. Oczywiście, zachęcam je do poszerzenia swoich horyzontów, ale to raczej nie jest dobry album na początek. Za to wszystkim bardziej doświadczonym, lubiącym mniej konwencjonalną muzykę, a jeszcze nieznającym tego materiału, gorąco go polecam.

Ocena: 8/10

---

Sun Ra and His Astro Infinity Arkestra - "Atlantis" (1969)

1. Mu; 2. Lemuria; 3. Yucatan; 4. Bimini; 5. Atlantis

Skład: Sun Ra - klawinet (1-4), organy (5), Clavioline (5); John Gilmore - saksofon tenorowy (1,2,5), instr. perkusyjne; Robert Barry - perkusja i instr. perkusyjne; Clifford Jarvis - instr. perkusyjne (1-4), perkusja (5); Pat Patrick - instr. perkusyjne (4), saksofon barytonowy (5), flet (5); Marshall Allen - instr. perkusyjne (4), saksofon altowy (5), obój (5), flet (5); James Jacson - instr. perkusyjne (4,5); Danny Davis - saksofon altowy (5); Danny Ray Thompson - saksofon altowy (5); Robert Cummins - klarnet basowy (5); Robert Northern - waltornia (5); Akh Tal Ebah - trąbka (5); Wayne Harris - trąbka (5); Ali Harsan - puzon (5); Charles Stephens - puzon (5)
Producent: Alton Abraham

Po prawej: okładka wydania Impulse! Records (1973)

---