[Recenzja] Gonda Sextet - "Sámánének" (1976)

Węgierska scena muzyczna zdecydowanie nie jest dobrze znana ani ceniona na światowej arenie. Oczywiście, nie można Węgrom odmówić dużego wkładu w zachodnią kulturę w postaci dokonań Béli Bartóka i Györgya Ligetiego, dwóch spośród najwybitniejszych kompozytorów XX wieku. Z tzw. muzyką rozrywkową sprawa ma się zdecydowanie gorzej, choć nie brakowało twórców wartych uwagi. Oczywiście, należy ich szukać poza mainstreamem. Jednym z ciekawszych, choć niepozbawionych wad, znalezisk może okazać się Gonda Sextet, efemeryczny projekt pianisty Jánosa Gondy. Grupa pozostawiła po sobie tylko jeden album, zatytułowany "Samanenek", co można przetłumaczyć jako "pieśń szamana". I jest to nawet dość trafny tytuł, biorąc pod uwagę muzyczną zawartość longplaya. To mieszanka różnych rodzajów jazzu - od jazzu afrokubańskiego, przez post-bop, spiritual i free, po fusion - z domieszką innych wpływów. Oryginalności nadają na pewno partie wokalne w języku węgierskim, nawiązujące do tamtejszego folku, choć mogące kojarzyć się także z tym, co robiła francuska Magma lub włoska Area.

Z sześciu utworów aż pięć to kompozycje lidera, z czego jedną - "Profán Ünnep" - podpisał wspólnie ze śpiewającym gitarzystą Tamásem Berkiem. Jedynie "Lavina" to dzieło saksofonisty Pétera Kántora i zarazem jeden z dwóch najmniej zaskakujących tutaj utworów, spięty klamrą post-bopowego tematu, z krótkim rozwinięciem w stylu free oraz dłuższym solowym popisem perkusisty Gyuliego Kovácsa. Drugim nagraniem, które w zupełnie nieodkrywczy sposób przywołuje post-bopowe reminiscencje, jest "Párbeszéd". To przede wszystkim popis Gondy, prezentującego swoje niemałe umiejętności jedynie w towarzystwie basisty Gábora Balázsa. Ciekawiej wypadają pozostałe cztery nagrania, w których możemy usłyszeć cały skład, wsparty dodatkowo przez kilku gości, wzmacniających sekcje dętą oraz perkusyjną. Świetnie na otwarcie sprawdza się "Sámánének - Kamassz Sirám" z bardzo klimatycznym wstępem, podczas którego partii wokalnej - trochę w stylu Demetrio Stratosa, ale nie tak kreatywnej - najpierw towarzyszą wyłącznie przeciągłe dźwięki kontrabasu i podniosłe trąby, a następnie dołączają kolejne instrumenty, kierując utwór w bardziej jazzowe rejony. "Elcserélt Fejek" brzmi z kolei jak Magma wymieszana z Areą oraz Pharoahem Sandersem, a do tego odrobiną fusion za sprawą solówki Gondy na elektrycznym pianinie. "Afro-Cuban" sporo zdradza już tytułem, odwołującym się do tradycji łączenia jazzu z kubańskimi rytmami, jednak we fragmentach z wokalem robi się trochę mniej konwencjonalnie. Finałowy "Profán Ünnep" instrumentalnie to właściwie czysty spiritual jazz, ale z nieco magmowym wokalem.

Na piśmie wygląda to wszystko bardzo intrygująco, jednak ostateczny efekt nie wydaje mi się aż tak bardzo imponujący. Był potencjał na coś więcej, coś bardziej idiomatycznego, tymczasem za dużo tutaj różnych klisz z zachodniego jazzu. Instrumentalnie jest tu w zasadzie bardzo zachowawczo. Nie mogę jednak zarzucić, że nie jest to wszystko naprawdę sprawnie i solidnie zagrane. Jest w tym też trochę oryginalności za sprawą nietypowego, jak na jazz, wokalu. Dlatego uważam, że warto sięgnąć po to wydawnictwo, choć raczej w ramach ciekawostki.

Ocena: 7/10

---

Gonda Sextet - "Sámánének" (1976)

1. Sámánének - Kamassz Sirám; 2. Párbeszéd; 3. Elcserélt Fejek; 4. Afro-Cuban; 5. Lavina; 6. Profán Ünnep

Skład: János Gonda - pianino, elektryczne pianino; Péter Kántor - saksofon altowy, saksofon sopranowy; Tamás Berki - gitara, instr. perkusyjne, wokal; Gábor Balázs - kontrabas; Gyula Kovács - perkusja i instr. perkusyjne;  István Dely - instr. perkusyjne

Gościnnie: Endre Sipos - trąbka (1,4,6); Károly Friedrich - puzon (1,4,6); László Dely - instr. perkusyjne (4,6)

Producent: István Juhász

---