[Recenzja] Jan Garbarek - Bobo Stenson Quartet - "Witchi-Tai-To" (1974)

"Witchi-Tai-To" stanowi ważny etap w rozwoju Jana Garbarka. Saksofonista - w towarzystwie współliderującego pianisty Bobo Stensona, a także kontrabasisty Pallego Danielssona i perkusisty Jona Christensena - niemal całkiem odchodzi tutaj od swoich freejazzowych fascynacji, znanych chociażby z albumów "Afric Pepperbird" czy "Sart". Wyraźnie kieruje się już w stronę łagodniejszego, bardziej melodyjnego i kładącego większy nacisk na kompozycje grania, charakterystycznego dla płyt z wytwórni ECM. Ciekawe, że ten istotny album powstawał jakby w pośpiechu. Nie chodzi oczywiście o to, że cała sesja zamknęła się w czasie dwóch listopadowych dni 1973 roku - jak na jazzowe standardy nie było to niczym wyjątkowym - a raczej o niewielką ilość autorskiego materiału, jakby muzycy nie mieli czasu przygotować się do sesji. Żaden z liderów nie dostarczył tu ani jednej kompozycji, w przeciwieństwie do Danielssona, który podpisał się pod "Kukka". Reszta repertuaru to interpretacje utworów Dona Cherry'ego, Carli Bley, Carlosa Puebli oraz Jima Peppera.

Zdecydowanie najważniejszym nagraniem wydaje się tu wypełniający samodzielnie drugą stronę winyla "Desireless". Tutaj słychać zdecydowanie największy postęp w stosunki do pierwowzoru. W oryginale Dona Cherry'ego i The Jazz Composer's Orchestra jest to zaledwie półtoraminutowy temat, który dla kwartetu Garbarka i Stensona stał się punktem wyjścia do nieznacznie ponad dwudziestominutowej improwizacji. Ten jeden z najpiękniejszych jazzowych motywów został tu nieco wydłużony, jednak udało się odtworzyć natchniony klimat pierwowzoru. Następnie rozbrzmiewa doskonała improwizacja sekcji rytmicznej - trochę w stylu tych fragmentów utworów kwartetu Johna Coltrane'a, w których sam Coltrane nie grał. Stenson, Danielsson i Christensen przez cały czas znakomicie trzymają napięcie między swoimi instrumentami, które z stopniowo gęstnieje, przygotowując grunt pod powrót saksofonu Garbarka, Jednak jego solo okazuje się nieco mniej imponujące, niż można było się spodziewać po wcześniejszym podbudowaniu - ale były to naprawdę spore oczekiwania. Prawdziwym punktem kulminacyjnym jest dopiero powrót do tematu, poprzedzony basowo-perkusyjnym duetem.

Podobny, spiritual-jazzowy nastrój przynosi także rozpoczynająca całość kompozycja Carli Bley, "A.I.R.". Ostinatowa, uwypuklona w miksie partia kontrabasu, wraz z wytrwale podążającymi za nią pianinem i perkusją, wprowadza w klimat kojarzący się z hindustańskimi ragami. Na pierwszym planie rozbrzmiewają jednak świetne partie saksofonu, prawdopodobnie najlepiej pokazujące ówczesne rozdarcie Garbarka między bardziej freejazzowym stylem z przeszłości, a melodyjnym graniem z przyszłości. Czas na zaprezentowanie swoich umiejętności dostaje też Stenson, który nadrabia tu za powściągliwą, stricte harmoniczną grę z reszty utworu. Pozostałe nagrania to już bardziej standardowy jazz z ECM, naprawdę przyjemny i doskonale zagrany, tylko już nie tak wyjątkowe, jak te ze skrajnych pozycji na trackliście. Niemniej jednak "Kukka" wyróżnia się za sprawą solówki kompozytora, "Hasta Siempre" Puebli zwraca uwagę kubańskimi melodiami, a tytułowy "Witchi-Tai-To" z repertuaru Peppera wnosi na płytę trochę balladowego wytchnienia.

To album, którego nie powinno zabraknąć w żadnym przeglądzie najlepszych płyt z serii ECM. Gra i współpraca muzyków jest fantastyczna, a to, w jaki sposób zinterpretowali cudze kompozycje - szczególnie znacznie w tej wersji rozbudowany "Desireless" - również zasługuje na najwyższe uznanie. W dodatku to chyba jedyny album, na którym można usłyszeć Garbarka już tak melodyjnego, a wciąż odwołującego się do freejazzowych inspiracji.

Ocena: 8/10

---

Jan Garbarek - Bobo Stenson Quartet - "Witchi-Tai-To" (1974)

1. A.I.R.; 2. Kukka; 3. Hasta Siempre; 4. Witchi-Tai-To; 5. Desireless

Skład: Jan Garbarek - saksofon tenorowy, saksofon sopranowy; Bobo Stenson - pianino; Palle Danielsson - kontrabas; Jon Christensen - perkusja

Producent: Manfred Eicher

---