[Recenzja] Jaubi - "Nafs at Peace" (2021)

Muzyka hindustańska i jazz wywodzą się z całkiem odmiennych kręgów kulturowych, lecz wielokrotnie już dochodziło do ich fuzji. Zazwyczaj polegało to na inkorporacji elementów indyjskiej muzyki klasycznej przez przeróżnych jazzmanów, by wspomnieć tylko Johna i Alice Coltrane'ów czy Pharoaha Sandersa. Niejednokrotnie dochodziło też do spotkań muzyków reprezentujących obie te tradycje. Przykłady można mnożyć, począwszy od projektu "Jazz Meets India" Irene Schweizer, przez grupę Shakti Johna McLaughlina, aż po ekipę Saagara Wacława Zimpla. Teraz doliczyć trzeba do nich "Nafs at Peace", debiutanckie dzieło pakistańskiego kwartetu Jaubi. Grupa istnieje od kilku lat, a w 2016 roku zadebiutowała EPką "The Deconstructed Ego". Wypełniający ją materiał zdradza przede wszystkim wpływy hindustańskie, a brzmienie zdominowały typowo indyjskie instrumenty, jak sarangi i tabla. Dzięki partiom gitary oraz perkusji słychać też jednak pewne nawiązania do muzyki zachodniej. Następnie ukazał się singiel "Lahore State of Mind", zdradzający inspirację hip-hopem. A później przyszła pora na współpracę z dwoma jazzmanami.

Brytyjski saksofonista i flecista Edward Cawthrone, lepiej znany pod pseudonimem Tenderlonious, a także polski klawiszowiec Marek Pędziwiatr, znany z zespołów EABS i Błoto, współpracowali ze sobą już przy okazji albumu "Slavic Spirits" pierwszej z wspomnianych grup. Obaj są też związani z wytwórnią Astigmatic, która wydała EPkę Jaubi, co z pewnością ułatwiło współpracę z kwintetem. W kwietniu 2019 obaj udali się do Lahauru w Pakistanie, gdzie dokonali pierwszych wspólnych nagrań. Część tego materiału - zarejestrowana w pięcioosobowym składzie, bez perkusisty Qammara Abbasa - trafiła na wydany w zeszłym roku album Tenderloniousa, "Ragas from Lahore". Wówczas, już w pełnym składzie, powstała także większość utworów na album "Nafs at Peace". Dwa dodatkowe nagrania (pierwsze i ostatnie) to już wynik sesji z sierpnia 2019 roku w Oslo. W przeciwieństwie do zachowawczego longplaya sygnowanego przez Brytyjczyka, na którym ograniczono się do imitowania muzyki hindustańskiej, pełnowymiarowe dzieło Jaubi to bardzo interesujące połączenie indyjskich rag, różnych form nowoczesnego jazzu, brzmień elektronicznych oraz hip-hopowej lub rockowej rytmiki.

Jak wypada ta mieszanka? To właśnie jest tu najlepsze, że zróżnicowanie. Muzycy nie mają jednego schematu, lecz w każdym utworze inaczej zestawiają te wszystkie elementy. To zresztą bardzo spontaniczne granie, którego podstawą jest improwizacja, a nie przygotowane kompozycje. Czasem bliżej tu do czystej muzyki hindustańskiej, jak w pełniącym rolę intra "Seek Refuge" opartym wyłącznie na delikatnych partiach gitary akustycznej i sarangi, którym towarzyszy jedynie subtelna wokaliza norweskiego chóru Vox Humana. Albo na początku "Raga Gujri Todi", który jednak z czasem nabiera bardzo nowoczesnej rytmiki; z czasem dochodzą też ostre, prawie freejazzowe dźwięki saksofonu sopranowego. Kiedy indziej muzyka przyjmuje ewidentnie jazzowy charakter, jak w tytułowym "Nafs at Peace", w którym dominującą rolę pełną partie akustycznego fortepianu, wsparte odpowiednio dopasowanymi dźwiękami sopranu, gitary oraz perkusji; dopiero pod koniec rozbrzmiewa solówka Zohaiba Hassana Khana na sarangi, świetnie dopełniając uduchowiony klimat utworu.

Najczęściej jednak różne wpływy przeplatają się na przestrzeni całego nagrania. I wtedy efekt jest najbardziej interesujący. Fantastycznie wypada "Insia" z jakby hip-hopową warstwą rytmiczną, jazzującymi partiami gitary Aliego Riaza Baquara, nastrojowym fletem Tenderloniousa, oldskulowym syntezatorem Pędziwiatra oraz orientalnymi wstawkami. Z kolei "Mosty" - jedyne nagranie, którego autorstwo przypisano Pędziwiatrowi - kojarzy się ze stylistyką downtempo, jednak o silnym zabarwieniu hindustańskim i ze szczyptą jazzowania. Również dwa bardziej pastoralne nagrania, "Straight Path" oraz "Zari", charakteryzują wyważone proporcje między indyjską tradycją, a nowszym graniem z naszego obszaru. W tym pierwszym ciekawie wypada połączenie syntezatora z akustycznymi instrumentami, a drugim zestawienie melancholijnego klimatu z żywszą rytmiką o zdecydowanie nowoczesnym charakterze. Ponadto, w obu tych nagraniach uwagę zwracają bardziej rozbudowane solówki na sarangi - popularnym na subkontynencie indyjskim, szczególnie w muzyce hindustańskiej, instrumencie strunowym, na którym gra się przy pomocy smyczka. 

"Nafs at Peace" to kolejny dowód na to, że w dzisiejszych czasach wciąż można tworzyć nie tylko naprawdę dobrą, ale też całkiem oryginalną muzykę, czerpiącą wprawdzie z doskonale znanych wzorców, ale zestawiając je w sposób dotąd nieznany. Pakistański kwartet, brytyjski saksofonista oraz polski klawiszowiec tchnęli świeżość w bardzo dawną tradycję, co  zaowocowało prawdziwie intrygującym materiałem, który z miejsca dołączył do najlepszych tegorocznych wydawnictw, mimo panującego w czołówce ścisku. Polecam ten album każdemu miłośnikowi muzyki otwartemu na różnorodne doświadczenia.

Ocena: 8/10

---

Jaubi - "Nafs at Peace" (2021)

1. Seek Refuge; 2. Insia; 3. Raga Gurji Todi; 4. Straight Path; 5. Mosty; 6. Zari; 7. Nafs at Peace

Skład: Ali Riaz Baqar - gitara; Zohaib Hassan Khan - sarangi; Qammar "Vicky" Abbas - perkusja; Kashif Ali Dhani - tabla, wokal (4); Edward "Tenderlonious" Cawthorne - flet, saksofon sopranowy; Marek "Latarnik" Pędziwiatr - fortepian, elektryczne pianino, klawinet, syntezatory

Gościnnie: The Vox Humana Chamber Choir - wokal (1)

Producent: Jaubi

---