[Recenzja] Jazz Q - "Pori Jazz 72" (2020)

Wydawnictwo GAD Records od lat robi świetną robotę, publikując archiwalne materiały wykonawców z naszej części Europy. Jedną z najnowszych pozycji w jej katalogu jest zapis koncertu, jaki czechosłowacka grupa Jazz Q Praha zagrała 15 lipca 1972 roku na fińskim festiwalu Pori Jazz. Zespół jedynie rozgrzewał publiczność przed występem Chicka Corei, dostając zaledwie czterdzieści minut, co nie przeszkodziło mu zagrać w absolutnie porywający sposób. Przez długie lata można było tylko się tego domyślać. Bo przecież gdyby występ się nie udał, to muzycy pewnie nie byliby skłonni zamieszczać na swoim albumie "Pozorovatelna (The Watch Tower)" utworu upamiętniającego to wydarzenie - napisanego zresztą specjalnie na ten występ "Pori 72". Dopiero w ostatniej dekadzie, w archiwum fińskiego nadawcy telewizyjno-radiowego YLE, znaleziono taśmy z zapisem koncertu. Jednak lider zespołu, Martin Kratochvíl, wcale nie był przekonany do publikacji tego materiału, doszukując się potknięć muzyków. Nieco ustąpił dwa lata temu, przy okazji reedycji "Pozorovatelni", umożliwiając dodanie fragmentów nagrania wśród innych bonusów. Publikacja całego zapisu nastąpiła dopiero w sierpniu bieżącego roku.

"Pori Jazz 72" ukazuje zespół w ciekawym momencie. Już po rozpadzie oryginalnego składu i odejściu od freejazzowych korzeni (tamten etap utrwalono, w nie do końca oddający go sposób, jedynie na albumie "Coniunctio", nagranym wspólnie z bluesrockowym Blue Effect), ale jeszcze przed zarejestrowaniem "Pozorovatelna (The Watch Tower)". Ówczesny skład - w którym grającemu na klawiszach Kratochvilowi towarzyszyli gitarzysta Luboš Andršt, basista Vladimír Padrůněk oraz perkusista Michal Vrbovec - był pod silnym wpływem muzyki fusion, przede wszystkim ówczesnych dokonań Milesa Davisa, Herbiego Hancocka czy wspomnianego Chicka Corei. Nagrany pół roku później longplay charakteryzuje się jednak raczej subtelnym nastojem, natomiast na żywo kwartet połączył jazzowe wyrafinowanie ze zdecydowanie rockowym czadem i ciężarem. Kompozycje, w znacznej części powtórzone na studyjnym wydawnictwie, zaprezentowano w porażających żywiołowością wykonaniach. Wszyscy muzycy byli wówczas w doskonałej formie i nawet jeśli faktycznie zdarzały się jakieś potknięcia, to nie mają najmniejszego znaczenia przy tak porywająco zagranej muzyce.

Występ rozpoczęli od zwartego "Kartágo", napisanego jakiś czas wcześniej na występ w Kartaginie. W późniejszej wersji studyjnej jest to wolny, bardzo subtelny - nieco w klimacie "In a Silent Way" - utwór, w którym istotną rolę odgrywają skrzypce. Tutaj wykonanie jest o wiele żywsze, z zupełnie inną, szybszą i bardziej swingującą grą sekcji rytmicznej. Natomiast miejsce skrzypiec z powodzeniem zajęła gitara, ciekawie naśladując tamten instrument. Dwa kolejne utwory, "Pori 72" oraz "Pozorovatelna", są już zagrane w sposób bliższy tego, jak zaprezentowano je na albumie studyjnym. Jednak ten pierwszy ma tutaj jeszcze więcej energii, a Andršt gra niemalże jak McLaughlin na "Bitches Brew". To właśnie gitarzysta zdaje się być pierwszoplanową postacią w tej porywającej improwizacji, szczególnie podczas znakomitej, bardziej rockowej niż jazzowej solówki w ostatnich minutach, jednak świetne solo gra też lider, a sekcja rytmiczna nie zdaje się sprowadzić do prostej roli akompaniatorów. Doskonale słychać świetne zgranie całego składu. Subtelniejsza "Pozorovatelna" daje chwilę wytchnienia. Znów zwraca uwagę partia gitary, która w tej wersji jeszcze lepiej pasuje do ogólnego nastroju. Do bardziej energetycznego grania powracają w finałowym "Slez" i jest to jedyny utwór, którego nie powtórzyli w studiu. Nie bardzo by nawet pasował do reszty płyty. W tym nagraniu jest zdecydowanie najwięcej rockowego czadu, w stylu koncertów Jimiego Hendrixa z Band of Gypsys, choć gra Kratochvíla i brzmienie jego elektrycznego pianina nadają bardziej jazzowego charakteru. Całości nie brakuje, oczywiście, sporej finezji, choć w tak żywiołowym graniu łatwo byłoby ją utracić.

"Pori Jazz 72" to zapis świetnego koncertu jednej z najlepszych europejskich grup wykonujących jazz-rocka, w dodatku wyróżniający się znakomitym brzmieniem, co przecież nie jest normą w przypadku archiwalnych materiałów koncertowych. Dzięki temu można w pełni cieszyć się tą wspaniałą muzyką. Powiedziałbym nawet, że te nagrania jakością przebijają nagrany pół roku później album. I nie mam tu na myśli wyłącznie brzmienia.

Ocena: 8/10

---

Jazz Q - "Pori Jazz 72" (2020)

1. Kartago; 2. Pori 72; 3. Pozorovatelna; 4. Slez

Skład: Martin Kratochvíl - elektryczne pianino; Luboš Andršt - gitara; Vladimír Padrůněk - gitara basowa; Michal Vrbovec - perkusja

Producent: Michał Wilczyński i Łukasz Hernik

---