[Recenzja] The Ornette Coleman Quartet - "Ornette!" (1962)



Ornette Coleman za sprawą albumów "The Shape of Jazz to Come" (1959) i "Free Jazz: A Collective Improvisation" (1961) może nie tyle kompletnie zmienił, co ogromnie wzbogacił oblicze muzyki jazzowej. Żadne z jego późniejszych wydawnictw nie było już taką rewolucją. Co bynajmniej nie znaczy, że nie nagrywał już interesującej muzyki. Wręcz przeciwnie i dlatego właśnie zdecydowałem się na kontynuowanie opisywania co ciekawszych pozycji z jego dyskografii.

Album "Ornette!" został zarejestrowany 31 stycznia 1961 roku - niewiele ponad miesiąc po przełomowej sesji "Free Jazz". Tym razem Coleman zdecydował się wrócić do tradycyjnej formuły kwartetu (na poprzedniej sesji grały dwa niezależne kwartety). W towarzyszącym mu składzie ponownie znaleźli się Don Cherry (grający na miniaturowej trąbce z plastiku), perkusista Ed Blackwell i basista Scott LaFaro. Zespół zarejestrował siedem kompozycji Colemana, z których trzy zostały odrzucone ("Check Up" i "The Alchemy of Scott LaFaro" wydano na początku lat 70., odpowiednio na kompilacjach "Twins" i "The Art of the Improvisers", natomiast "Proof Readers" ukazał się dopiero w 1993 roku w boksie "Beauty Is a Rare Thing", później był też dodawany na niektórych kompaktowych reedycjach "Ornette!"). Pozostałe cztery nagrania trafiły na album, gdzie nadano im dość enigmatyczne tytuły "W.R.U.", "T. & T.", "C. & D." i "R.P.D.D.". To akronimy tytułów książek i esejów Sigmunda Freuda: "Wit and its Relation to the Unconscious", "Totem and Taboo", "Civilization and its Discontents" i "Relation of the Poet to Day Dreaming".

Utwory są przeważnie długie - "W.R.U." i "C. & D." trwają po około kwadrans, "R.P.D.D." zbliża się do dziesięciu minut, jedynie "T. & T." trwa niespełna pięć - i wszystkie bez wyjątku mają bardzo swobodny, improwizowany charakter. Nie jest to, z dzisiejszej perspektywy, szczególnie brutalne granie. Podobnie jak wcześniej na "Free Jazz", także tutaj nie brakuje wyraźnych tematów i melodii. Jednocześnie jest to granie niemal całkowicie oddalające się od bopowej tradycji i schematów. Muzycy nie grają swoich solówek po kolei, lecz często improwizują w tej samej chwili, właściwie niezależnie od siebie, pozornie ze sobą rywalizując, ale tak naprawdę uważnie śledząc ruchy pozostałych. Ostre, nieco dysonansowe partie saksofonu i trąbki zdają się walczyć o pierwszeństwo nie tylko ze sobą, ale też z kontrabasem. LaFaro gra w znacznie bardziej solowy sposób, niż jego poprzednik w kwartetach Colemana - Charlie Haden; częściej zapuszczając się w wyższe rejestry, dzięki czemu lepiej go słychać. Błyskotliwa gra Blackwella jest siłą rzeczy na dalszym planie, ale perkusista dostaje parę momentów, w których pozostali instrumentaliści zostawiają go samego - przede wszystkim w "T. & T.", który w znacznej części składa się z jego ciekawej, nieco plemiennej solówki. W pozostałych utworach nie brakuje porywających solówek pozostałych członków kwartetu, ale dominuje w nich jednak kolektywna improwizacja, wypracowana na poprzednim albumie.

"Ornette!" jest albumem nieco prostszym w odbiorze od swojego słynniejszego poprzednika: ze względu na mniejszą ilość improwizujących jednocześnie muzyków, łatwiej ogarnąć wszystko, co się tu dzieje (choć wciąż potrzeba kilka przesłuchań, by nic nie przeoczyć), zaś większa ilość utworów, zamiast jednej improwizacji, zapewnia większą różnorodność. Wciąż jednak jest to bardzo ambitne, niekonwencjonalne granie, którego siłą są nie kompozycje, ale kreatywne improwizacje i solowe popisy. Dla wielbicieli free jazzu jest to rzecz obowiązkowa - ale chyba nie powinienem tego nawet dodawać.

Ocena: 8/10



The Ornette Coleman Quartet - "Ornette!" (1962)

1. W.R.U.; 2. T. & T.; 3. C. & D.; 4. R.P.D.D.

Skład: Ornette Coleman - saksofon altowy; Don Cherry - trąbka; Scott LaFaro - kontrabas; Ed Blackwell - perkusja
Producent: Nesuhi Ertegun


Komentarze

  1. Mam wątpliwości czy można powiedzieć że w utworach na tym albumie dominuje kolektywna improwizacja. W moim odczuciu przez większość czasu Coleman lub Cherry grają solówki nie wchodząc sobie w drogę, może poza tematami (brzmiącymi jak dla mnie jakby Coleman musiał je napisać z przymusu)

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz

Komentarze niezwiązane z tematem posta nie będą publikowane. Jeśli jesteś tu nowy, przed zostawieniem komentarza najlepiej zapoznaj się ze stroną FAQ oraz skalą ocen.

Popularne w ostatnim tygodniu:

[Recenzja] Annette Peacock - "I'm the One" (1972)

[Recenzja] Julia Holter - "Aviary" (2018)

[Recenzja] Amirtha Kidambi's Elder Ones - "New Monuments" (2024)

[Recenzja] Moor Mother - "The Great Bailout" (2024)

[Recenzja] Joni Mitchell - "Song to a Seagull" (1968)