[Recenzja] Terje Rypdal - "Bleak House" (1968)

Terje Rypdal to jedna z najważniejszych postaci na norweskiej scenie jazzowej. Uznanie przyniosła mu współpraca z takimi wykonawcami, jak Jan Garbarek czy George Russell, a także autorskie albumy nagrane dla wytwórni ECM, wypełnione raczej subtelną muzyką. Z muzyką miał do czynienia od samego początku - w wieku pięciu lat zaczął uczyć się gry na trąbce i pianinie, mając lat dwanaście samodzielnie nauczył się grac na gitarze, która stała się jego podstawowym instrumentem. Mając kilkanaście lat grywał już w różnych lokalnych zespołach. Najistotniejszym z nich był The Vanguards - wówczas najpopularniejszy rockowy zespół w Norwegii. Rypdal grał w nim przez blisko pięć lat, jednak po usłyszeniu dokonań Jimiego Hendrixa i Cream postanowił zwrócić się w stronę bardziej psychodelicznej muzyki. Efektem było powstanie kwartetu Dream, który w 1967 roku nagrał swój jedyny album, "Get Dreamy". W następnym roku zespół rozpoczął pracę nad nowym materiałem, jednak rozpadł się po zarejestrowaniu ledwie jednego utworu. Rypdal był już w tamtym czasie zafascynowany jazzem, więc postanowił zorganizować sesję z muzykami grającymi ten gatunek - odbyła się w październiku 1968 roku. Jej efektem jest pierwszy autorski album gitarzysty, "Bleak House".

Całość rozpoczyna jednak utwór "Dead Man's Tale", który zarejestrowano jeszcze z myślą o drugim albumie Dream. Nagranie odstaje od reszty materiału - to wolny blues z psychodelicznymi organami Christiana Reima, prostą perkusją Toma Karlsena, partią wokalną Terjego Rypdala, a także jego popisami na gitarze i flecie. Utwór wypada naprawdę fajnie, tylko niewiele ma wspólnego z resztą materiału. W pozostałych nagraniach oprócz Rypdala i Reima grają muzycy jazzowi - basista Terje Venaas, perkusista Jon Christensen, a także kilkunastoosobowa sekcja dęta, w której znalazł się m.in. grający na saksofonie tenorowym i flecie Jan Garbarek. Utwory są zróżnicowane. "Wes" to energetyczny bop w duchu Wesa Montgomery'ego. "Winter Serenade" ma bardziej swobodny charakter, a partie saksofonów i atonalna gra lidera wyraźnie kierują go w stronę free jazzu. Tytułowe nagranie łączy jazz bigbandowy z gitarowymi solówkami przypominającymi o rockowych korzeniach Rypdala, a także saksofonowymi popisami o niemalże freejazzowej ekspresji. Wytchnienie przynosi subtelna ballada "Sonority", w pewnym stopniu zapowiadająca przyszłe dokonania gitarzysty. W finałowym "A Feeling of Harmony" po raz kolejny następuje całkowita zmiana stylu - to nieco folkowe nagranie, oparte na brzmieniu gitary akustycznej, której towarzyszy wokaliza lidera, a także dźwięki fletu i rogów.

"Bleak House" zdecydowanie nie jest spójnym albumem, choć dzięki temu świetnie ukazuje wszechstronność Terjego Rypdala jako gitarzysty. Album ma jednak niewiele wspólnego z jego późniejszymi dokonaniami (pewnie dlatego doczekał się niewielu wznowień). Uchwycony został tu moment przeistaczania się Rypdala z rockmana w jazzmana. I z tego względu jest to interesujący materiał, być może jedyny tego typu. Ale też ten jazz jest tu jednak grany w nieco nieśmiały i zachowawczy sposób. Longplay mogę polecić przede wszystkim słuchaczom rocka, którzy chcieliby zacząć słuchać jazzu. 

Ocena: 7/10

---

Terje Rypdal - "Bleak House" (1968)

1. Dead Man's Tale; 2. Wes; 3. Winter Serenade (Falling Snow / Snow Storm / Melting Snow); 4. Bleak House; 5. Sonority; 6. A Feeling of Harmony

Skład: Terje Rypdal - gitara, flet, wokal; Christian Reim - instr. klawiszowe (1-5); Jan Garbarek - saksofon tenorowy i flet (2-5); Calle Neumann - saksofon altowy i flet (2-5); Hans Knudsen - saksofon barytonowy (2,5); Knut Riisnæs - saksofon tenorowy (3); Jarl Johansen - trąbka (2-5); Kåre Furuholmen - trąbka (2,4); Ditlef Eckhoff - trąbka (2); Kjell Haugen - puzon (2,4,5); Tore Nilsen - puzon (2); Øivind Westby - puzon (2); Frode Thingnæs - puzon i tuba (4,5); Frøydis Ree Hauge - róg (5,6); Odd Ulleberg - róg (5,6); Terje Venaas - kontrabas (2-5); Tom Karlsen - perkusja (1); Jon Christensen - perkusja (2-5)
Producent: Terje Rypdal

Po prawej: okładka niemieckiego wydania z 1974 roku.

---