[Recenzja] The Allman Brothers Band - "At Fillmore East" (1971)



Rzadko się zdarza, by najpopularniejszy album danego wykonawcy był koncertówką. Jeszcze rzadziej, by takie wydawnictwo sprzedało się w nakładzie przekraczającym milion egzemplarzy i było obecne na większości liczących się listach płyt wszech czasów. A tak właśnie wygląda sytuacja z The Allman Brothers Band i kultowym "At Fillmore East". Przed jego wydaniem zespół nie odnosił znaczących sukcesów, jednak media muzyczne coraz częściej donosiły o jego porywających występach na żywo. Do takich zdecydowanie należała seria koncertów z marca 1971 roku w nowojorskim Fillmore East. Gdy tylko ukazał się dwupłytowy album prezentujący fragmenty tego wydarzenia, spotkał się z bardzo entuzjastycznym przyjęciem recenzentów oraz słuchaczy, którzy pobiegli wykupywać szybko wyczerpujący się nakład. Nie da się zaprzeczyć, że to doskonały dokument tamtych czasów, gdy na rockowych koncertach nie chodziło o odegranie kilku przebojów. Wykonawcy często stawali na mniej oczywisty repertuar, nierzadko ograniczając ilość własnych kompozycji na rzecz bluesowych standardów, traktując je raczej jako punkt wyjścia do ekscytujących improwizacji, zaczerpniętych od jazzmanów. The Allman Brothers Band byli w takim graniu niemalże bezkonkurencyjni. Podobne stylistycznie zespoły, dające równie porywające koncerty, mogę wymienić na palcach jednej ręki: Cream, Jimi Hendrix z okresu Band of Gypsys, Quicksilver Messenger Service, Grateful Dead oraz kwartet Rory'ego Gallaghera.

Oryginalne wydanie "At Fillmore East" składa się z siedmiu utworów umieszczonych na dwóch płytach winylowych. Celowo lub nie, pierwszy dysk wypełniają standardy, a drugi autorskie kompozycje. Początek jest jeszcze dość zachowawczy. "Statesboro Blues" z repertuaru Blind Williego McTella oraz "Done Somebody Wrong" Elmore'a Jamesa zostały zaprezentowane w niewiele ponad czterominutowych wersjach. Tyle jednak wystarczyło, by wydobyć z tych klasycznych bluesów wszystko, co najlepsze, zachowując wyluzowany klimat pierwowzorów i wzbogacając je o potężną dawkę rockowego czadu. Cały skład, wsparty przez przygrywającego na harmonijce Thoma Doucette'a, pokazuje się tu od najlepszej strony. Muzycy są fantastycznie zgrani, a ich grze nie można odmówić kreatywności. Jednak naprawdę rewelacyjne rzeczy zaczynają się dziać od ośmiominutowego wykonania "Stormy Monday" T-Bone Walkera, z rozbudowaną częścią środkową, z porywającymi solówkami gitarzystów Duane'a Allmana i Dickeya Bettsa oraz Gregga Allmana na organach. Tego typu granie w tamtych czasach było niezwykle popularne, jednak rzadko aż tak porywające. A z każdym kolejnym utworem muzycy osiągają wyższy poziom zespołowego grania. Już "You Don't Love Me" Williego Cobbsa, rozimprowizowany do niemalże dwudziestu minut, wydaje się absolutnym szczytem takiego grania. Szczególnie ciekawie wypada moment, gdy milknie wszystko, z wyjątkiem gitary Duane'a, dającego wspaniały popis, po którym następuje nie mniej ciekawa, już zespołowa improwizacja o lekko jazzującym charakterze.

A przecież potem jest jeszcze lepiej. Instrumentalny jam "Hot 'Lanta", mimo że skondensowany do pięciu minut, w jeszcze wspanialszy sposób pokazuje talent muzyków do wspólnego improwizowania. Wszyscy kolejno prezentują tutaj swoje popisy, nie zapominając jednak o zachowaniu interakcji z pozostałymi. Jednak muzycy przebijają to wszystko genialnym wykonaniem kompozycji Bettsa "In Memory of Elizabeth Reed", która przecież już na "Idlewild South" była niezwykle porywającym nagraniem. Utwór rozrósł się tutaj ponad dwukrotnie, muzycy fantastycznie rozbudowali znane już tematy i wprowadzili zupełnie nowe, dzięki czemu kompozycja nabrała zupełnie nowej jakości. Wydawać by się mogło, że tak ekscytującego wykonania - nie pod względem technicznym, ale kreatywności i wyczucia - nie da się już przebić. Muzycy znów to jednak zrobili. Finałowe wykonanie "Whipping Post", doskonałej kompozycji Gregga Allmana z eponimicznego debiutu grupy, to absolutne apogeum całej twórczości The Allman Brothers Band. Zgrabna piosenka rozrosła się tutaj do blisko dwudziestopięciominutowej formy, która pozostawia daleko w tyle niemal całą pozostałą muzykę bluesrockową. To niezwykłe zaangażowanie i wzorowa współpraca całego składu, te wszystkie solówki, grane z niesamowitą pasją, to niespodziewane, klimatyczne zwolnienie w połowie - tego już naprawdę nie udałoby się przebić. Album słusznie się w tym miejscu kończy. Już nic lepszego nie mogło się na nim znaleźć.

Cóż więcej można dodać? "At Fillmore East" to po prostu klasyczny album, który każdy szanujący się wielbiciel rocka i bluesa powinien znać. Być może właśnie tutaj bezpretensjonalne rockowe granie, bez żadnych skrzywień w stronę jazzu (nie licząc pożyczenia improwizacji), muzyki poważnej czy awangardy, osiągnęło swój najwyższy szczyt? Ja w każdym razie nie znajduję tu żadnych wad, a jedynie coraz więcej powodów do zachwytu. Ocena nie może być inna niż maksymalna.

Ocena: 10/10



The Allman Brothers Band - "At Fillmore East" (1971)

LP1: 1. Statesboro Blues; 2. Done Somebody Wrong; 3. Stormy Monday; 4. You Don't Love Me
LP2: 1. Hot 'Lanta; 2. In Memory of Elizabeth Reed; 3. Whipping Post

Skład: Gregg Allman - wokal, instr. klawiszowe; Duane Allman - gitara; Dickey Betts - gitara; Berry Oakley - gitara basowa; Jai Johanny Johanson - perkusja, instr. perkusyjne; Butch Trucks - perkusja, instr. perkusyjne
Gościnnie: Thom Doucette - harmonijka (LP1: 2-4); Jim Santi - tamburyn
Producent: Tom Dowd


Komentarze

  1. Fillmore, Live-Colosseum i Made in Japan to 3 najlepsze wg mnie płyty koncertowe w historii.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Świetnie ;) Ja bym miał problem ze wskazaniem najlepszych, ze względu na ilość kandydatów. Z rockowych, oprócz powyższej trójki, rozważałbym na pewno jeszcze "Irish Tour '74" Rory'ego Gallaghera, "Machine Gun: The Fillmore East First Show" Jimiego Hendrixa i Band of Gyspsys, "Happy Trails" Quicksilver Messenger Service, a także "Ummagumma" Pink Floyd i "Wheels of Fire" Cream, choć te dwa ostatnie tylko w połowie są koncertowe. I jeśli liczyłyby się boksy z fragmentami wielu różnych koncertów, to także "The Great Deceiver (Live 1972-74)" King Crimson. Ale na szczycie chyba jednak umieściłbym Allmanów.

      Usuń
    2. Różnica między przykładowo takimi Allmanami a Hendrixem jest taka że Allmani graja określone, poukładane i zaaranżowane utwory a Hendrix na tych koncertówkach gra trochę od czapy, tzn. wychodzi na scenę i męczy przez godzinę gitarę co na dłuższą metę jest męczące. Nie ma tam zarysowanej struktury tylko po prostu wymiatanie co akurat w jego przypadku jest zrozumiałe bo to był gość mega zarozumiały o bardzo wielkim ego i to słychać. Nie interesuje go granie muzyki dla ludzi ale demonstracja własnej osoby. Nie mówię że jego muzyka jest zła ale trzeba to lubić. Taka sztuka dla sztuki. Nie ma tam iwlkich dział jak Whipping Post Allmanów czy Lost Angeles - Colosseum. Jest po prostu gitara Hendrixa na zasadzie - popatrzcie jak wymiatam.

      Usuń
    3. U Hendrixa na pewno nigdy nie było takiej interakcji między całym składem, jak u Allmanów czy np. Cream, ale jednak w czasach Band of Gypsys rola sekcji rytmicznej nie ograniczała się tylko do akompaniamentu dla lidera, mieli trochę przestrzeni. A sam Hendrix nie był typem technicznego wymiatacza, jego gra to czyste emocje, a nie nudne, bezduszne popisy.

      "Whipping Post" z "At Fillmore East" jest bezkonkurencyjny, ale już od dowolnego nagrania Colosseum zdecydowanie wolę hendrixowskie "Machine Gun" lub "Hear My Train a Comin'".

      Nie zgodzę się natomiast z tym, że muzyka Allmanów na żywo była poukładana - każde wykonanie danego utworu różniło się od innych, w znacznym stopniu było to improwizowane granie. Zaaranżowane były wersje studyjne, które na koncertach były tylko punktem wyjścia do czegoś zupełnie innego.

      Usuń
    4. Dobrze że nikt z Was nie wymienił Led Zeppelin :-)

      Usuń
    5. Jeśli pominąć wprost proporcjonalnie nudne do długości solo Bonhama, to "The Song Remains the Same" jest bardzo ok. Większość kawałków wypada lepiej od studyjnych wersji, a tamtejsza wersja "No Quartet" to być może najlepsze, co w ogóle zespół nagrał.

      Usuń
    6. Jest OK i nic więcej. To że Page nigdy nie potrafił zagrać na koncercie finezyjnej i porywającej solówki która była by lepsza niż studyjny pierwowzór to tego nikt nie widzi...

      Usuń
    7. Widzieć nie widzę, bo raczej nie lubię patrzeć na grających muzyków. Za to z tego, co słyszę, to na "The Song Remains the Same" zagrał bardziej porywająco np. w "Dazed and Confused" czy właśnie "No Quarter".

      Usuń
    8. Pełna zgoda. To potwierdza to o czym pisałem, że płyta jest najwyżej OK.W 2 kawałkach zagrał bardziej porywająco niż w studio i to w czasach największej popularności i artystycznych wyżyn zespołu. Daje do myślenia... Gitarzyści tacy jak Allman czy Blackmore właściwie każdy kawałek na żywo grali o niebo lepiej i ciekawiej niż w studio. Przede wszystkim potrafili przy totalnym szaleństwie improwizacji zachować finezję i melodię. Natomiast Page swą niekiedy kanciastą i nieskładną grą doprowadza do rozpaczy. Często zastanawiam się czy to ten sam muzyk który w studio naprawdę potrafi zagrać dobre partie. Jak powiedział kiedyś Blackmore: Page gra w studio a ja na koncertach :-)

      Usuń
  2. No właśnie punktem wyjścia. Tak jak Mahavishnu Orchestra, też niby improwizacja ale jednak jest punkt wyjścia. Hendrix gra tak jakby punktu wyjścia nie było. Może i gra z serca ale po prostu brzmi to tak jakby wszedł na scenę prosto z metra, wziął gitarę i jechał równo z koksem. Kwestia gustu. Mnie się to nie podoba bo jest męczące.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Przecież u Hendrixa też jest punkt wyjścia w postaci skomponowanych riffów i melodii.

      Usuń
  3. a może byś napisał recenzja 2 świetnych płyt Joe Bonamassa - The Ballad of John Henry oraz Dust Bowl. Gitarzysta młodego pokolenia, objawienie blues rocka, w ostatnich latach bardzo popularny. Gość naprawdę gra świetną muzyką opartą w 100 % na latach 70-ych i robi to tak że płyty te stawiam na równi z klasyką mimo że nie cierpię w zasadzie niczego po latach 70-ych. W sumie zdziwiłem się że nie ma go na twojej liście.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Bonamassa strasznie mnie nudzi. Jego twórczość jest zbyt zachowawcza, zbyt ograniczona ciasnymi ramami bluesa, całkiem pozbawiona tego szaleństwa, jakie było w mniejszym lub większym stopniu obecne u bluesrockowych wykonawców z przełomu lat 60./70., a ponadto kompletnie nie odpowiada mi wygładzone brzmienie, które w ogóle nie pasuje do takiej muzyki.

      Usuń
  4. Zmieniam zdanie. Co innego urywki na youtube a co innego cd. Właśnie dzis kupiłem Band of Gypsys i jestem przy 4 utworze i jestem zachwycony. Bardziej niz samym Hendrixem sekcją rytmiczną. Co do Bonamassy to ja akurat te 2 płyty lubię. Są reczywiście wygładzone ale przez to mają relaksujący klimat. A poza tym znak czasów. Kiedyś był brud bo i była inna technologia. Dziś liczy się produkcja a i gdyby Bonamassa miał brzmieć tak jak kiedyś to po co miałby grać. Jaki jest sens brzmieć tak jak ktoś kiedyś jeżeli można posłuchać tego kogoś. Przez to że gra muzykę dawną to jednak brzmi jak Bonamassa.

    OdpowiedzUsuń
  5. Sekcja rytmiczna w tym składzie była potężna. Sam Miles Davis był pod wrażeniem Buddy'ego Milesa. Właśnie ten album przekonał mnie ostatecznie do Hendrixa, bo wcześniej też przez wiele lat nie mogłem się przekonać. Potem bardzo polubiłem też jego wcześniejsze dokonania, ale jednak ta biała sekcja rytmiczna ze składu Experience była cienka i przez to albumy studyjne pozostawiają pewien niedosyt. W każdym razie polecam zawsze słuchanie albumów w całości.

    A co do kwestii brzmienia, to dla mnie wygładzony blues ma tyle samo sensu, co np. thrash metal bez przesterowanych gitar ;)

    OdpowiedzUsuń
  6. Ale ja tam w Bonamassie więcej rocka słyszę niż bluesa zwłaszcza w wolnych utworach bo te szybkie bluesowe jakoś do mnie mniej przemawiają bo zalatują banalnością. Wolne kawałki mają malowniczy klimat. Oczywiście mówię o tych 2 płytach. Ballad of John Henry i Dust Bowl. Reszta mnie nie rusza. Co do Buddy Milesa to kiedyś miałem płytę Santany i Buddy Miles ale jakoś nie za bardzo mi leżała. Choć podobno też kultowa.

    OdpowiedzUsuń
  7. Obiektywnie to muzyka jest ok ale w Allmanach przeszkadza mi ta ich amerykańskość. Ta melodyka to taka tyopwa spod znaku kowbijek, kapelusza i lassa. Mnie to nie odpowiada bo nie cierpię jakiegokolwiek folku w tym przypadku amerykańskiego southern rocka którym nasiąknięci są Allmani. Z resztą ich angielskim odpowiednikiem jest Jethro Tull których też z powodu angielskiego folku nie mogę słuchać. Oba zespoły zajeżdzają mi swoją folkową tandetą, choć umiejętności im nie odbieram.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Na "At Fillmore East" i na studyjnym debiucie praktycznie w ogóle nie ma southern rocka. To porządne bluesrockowe granie, bardziej w stylu tego, co wówczas grały brytyjskie zespoły. Na innych albumach to i owszem, jest sporo tego południowego klimatu - dlatego nie cenię ich tak bardzo, jak tę dwójkę.

      Natomiast angielski - czy ogólnie celtycki - folk to zupełnie inna muzyka, moim zdaniem bardzo fajna. Na pewno nie ma w tym nic tandetnego. Może i jest to trochę frywolne, ale nudno byłoby słuchać tylko jakiś mega poważnych rzeczy.

      Usuń
  8. Widocznie mamy inny słuch. Ja tam na debiucie jak i Fillmore słyszę cały czas kowbojki, kapelusz i laso :))

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Oczywiście, ABB czerpią i na tych albumach z amerykańskich tradycji, ale bardziej z tych czarnych, niż białych, jeśli mogę to tak nazwać.

      Usuń
    2. A ja właśnie słyszę to co Paweł. Czysty blues rock.

      Usuń
    3. Taki nie do końca czysty, bo w "In Memory of Elizabeth Reed" pobrzmiewa trochę jazz-rocka w stylu ówczesnego Santany. No chyba, że uznać jazz za jeden ze składowych elementów blues rocka, bo w końcu to z tego gatunku wywodzą się improwizacje. A bardziej dosłowne wpływy było słychać już na "East-West" The Butterfield Blues Band (prawdopodobnie drugim bluesrockowym albumie w ogóle), a trochę później na niektórych albumach Johna Mayalla ("Bare Wires" i "The Turning Point" z końca lat 60., późniejsze "Jazz Blues Fusion" i "Moving On").

      Usuń
  9. A ja właśnie słucham po raz pierwszy. Miód na uszy. Szkoda, że niektóre utwory są wyciszane. Dziękuję Panie Pawle za możliwość odkrywania.ach ten pierwszy raz...
    ROMEQ65

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jeśli chodzi o wyciszenie na koniec "Whipping Post", to dalszy ciąg - ponad półgodzinna improwizacja "Mountain Jam" - jest dostępny na albumie "Eat a Peach".

      Usuń
  10. Arcydzieło bez dwóch zdań. 10 to za mało. Są jeszcze jakieś archiwalne koncertówki z Duane'm które by pan polecił?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jest wspomniany wyżej "Eat a Peach", którego duża część została zarejestrowana podczas tych samych występów. Są też rozszerzone wydania "At Fillmore East". A poza tym "Live at the Atlanta International Pop Festival: July 3 & 5, 1970". Nie zagłębiałem się jednak w ten temat.

      Usuń
    2. Brzoskwinie mam i znam. Dzięki za resztę informacji.

      Usuń

Prześlij komentarz

Komentarze niezwiązane z tematem posta nie będą publikowane. Jeśli jesteś tu nowy, przed zostawieniem komentarza najlepiej zapoznaj się ze stroną FAQ oraz skalą ocen.

Popularne w ostatnim tygodniu:

[Recenzja] Laurie Anderson - "Big Science" (1982)

[Recenzja] Julia Holter - "Something in the Room She Moves" (2024)

[Recenzja] Alice Coltrane - "The Carnegie Hall Concert" (2024)

[Recenzja] Księżyc - "Księżyc" (1996)

[Zapowiedź] Premiery płytowe marzec 2024