[Recenzja] Mahavishnu Orchestra - "The Inner Mounting Flame" (1971)

Mahavishnu Orchestra to jeden z czołowych przedstawicieli nurtu jazz fusion, często mylnie utożsamianego z jazz-rockiem. Ten drugi styl to odmiana rocka z elementami jazzu, przeważnie trzymająca się piosenkowych struktur. Fusion jest natomiast szerszym pojęciem, w praktyce mogącym oznaczać fuzję jazzu z dowolnym gatunkiem, nie tylko rockiem, przy zachowaniu typowego dla jazzu, improwizowanego charakteru. Akurat w przypadku pierwszego albumu Mahavishnu Orchestra, "The Inner Mounting Flame", da się zastosować obie etykiety. Zespół tworzyli doświadczeni muzycy jazzowi, doskonale czujący się w improwizacjach, jednak samo brzmienie ma zdecydowanie więcej wspólnego z rockiem. Zespół powstał z inicjatywy brytyjskiego gitarzysty Johna McLaughlina, który zasłynął współpracą z Milesem Davisem - zagrał m.in. na jego inspirowanych rockiem albumach "In a Silent Way", "Bitches Brew" i "Jack Johnson", należących do najlepszych i najbardziej wpływowych płyt fusion. Grał też z Tonym Williamsem w jazzowo-psychodelicznym Lifetime. W pierwszym składzie Orkiestry towarzyszyli mu muzycy z różnych stron świata: czeski klawiszowiec Jan Hammer, amerykański skrzypek Jerry Goodman, irlandzki basista Rick Laird, a także panamski perkusista Billy Cobham, z którym McLaughlin pracował już podczas nagrywania "Jacka Johnsona".

Album "The Inner Mounting Flame", a przynajmniej jego znaczna część, charakteryzuje się naprawdę ciężkim, zwłaszcza na tamte czasy, brzmieniem. Jednocześnie jest to wciąż stuprocentowy jazz: stricte instrumentalne granie, o swobodnej, improwizowanej strukturze. Do tego mamy tu do czynienia z muzykami o ponadprzeciętnych umiejętnościach, prawdziwych wirtuozów swoich instrumentów - jednak stawiających finezję ponad efekciarstwem - potrafiącymi doskonale ze sobą współpracować. Na płycie przeważają raczej energetyczne nagrania, które powinny zainteresować także słuchaczy ambitniejszych form rocka. W "Meeting of the Spirits" czy "The Dance of Maya" wyraźnie słychać kto wywarł tak mocny wpływ na Roberta Frippa, że w 1972 roku całkowicie przegrupował skład swojego King Crimson, by podążyć w podobnym kierunku. Nie tylko podebrał parę patentów McLaughlinowi, ale też dodał do składu skrzypka oraz sekcję rytmiczną potrafiąca grać w bardziej złożony sposób. Wspomniane utwory nie są odległe od tych bardziej opartych na improwizacji nagrań Karmazynowego Króla, jednak jeszcze bardziej wyrafinowane i mniej przewidywalne. Czasem zresztą zaskakują bardzo prostymi, lecz rewelacyjnymi pomysłami, jak stricte bluesowe przejście w "The Dance of Maya". Z kolei takie "The Noonward Race", "Vital Transformation" i "Awakening" to niesamowicie rozpędzone i agresywne utwory, które mogłyby wpędzić w depresję większość metalowych gitarzystów, nie potrafiących nawet pod tym względem dorównać McLaughlinowi, nie mówiąc już o jego wyrafinowaniu.

Jednak "The Inner Mounting Flame" ma też inne, całkiem odmienne oblicze. O ile w przypadku "Dawn" nastrojowy początek z subtelną grą instrumentalistów jest tylko zmyłką przed kolejnym ostrym popisem gitarzysty, tak już "A Lotus on Irish Streams" okazuje się całkowicie spokojnym utworem. Tym razem lider wyjątkowo gra na gitarze akustycznej, a towarzyszą mu równie delikatne partie pozostałych instrumentalistów. To najbardziej uduchowione nagranie na płycie, zdradzające fascynację McLaughlina muzyką hindustiańską i karnatycką, która w pełni objawiła się w jego późniejszym projekcie Shakti. W zupełnie innym, choć też raczej łagodnym nastroju utrzymany jest "You Know You Know", w którym rzewność zostaje zastąpiona budowaniem napięcia i trzymaniem w niepewności. Tym razem McLaughlin gra właściwie przez cały czas jeden motyw, zmieniając jedynie natężenie, czasem tylko dodając coś więcej. Niestrudzenie towarzyszy mu Laird (to jeden z niewielu utworów, w których bas nie ginie pod natłokiem innych instrumentów), natomiast Hammer, Goodman i Cobham fantastycznie obudowują linię melodyczną swoją bardziej zróżnicowaną grą. Po pierwszych przesłuchaniach właśnie ten utwór najbardziej zapadł mi w pamięć, co nie powinno nikogo dziwić. Zespół zagrał tutaj prościej, opierając się na jednym, ale za to bardzo charakterystycznym motywie. Tylko że ostateczny efekt wcale nie brzmi banalnie, lecz intrygująco i finezyjnie.

"The Inner Mounting Flame" to jeden z najbardziej rockowych albumów jazzowych, doskonale łączący oba te gatunki. Za sprawą swojego ciężkiego brzmienia i ogromnej energii może przypaść do gustu rockowym słuchaczom, szczególnie tym sięgającym po jego ambitniejsze odmiany. A zaprezentowaną tutaj muzykę dzieli już tylko krok od reszty jazzu, z jego przeróżnymi rodzajami. I dlatego właśnie polecam debiutancki album Mahavishnu Orchestra właśnie słuchaczom rocka. Wielbicielom jazzu nie muszę, bo to jedna z najsłynniejszych pozycji w tym gatunku i zdecydowana czołówka nurtu fusion.

Ocena: 9/10

---

Mahavishnu Orchestra with John McLaughlin - "The Inner Mounting Flame" (1971)

1. Meeting of the Spirits; 2. Dawn; 3. The Noonward Race; 4. A Lotus on Irish Streams; 5. Vital Transformation; 6. The Dance of Maya; 7. You Know You Know; 8. Awakening

Skład: John McLaughlin - gitara; Jan Hammer - instr. klawiszowe; Jerry Goodman - skrzypce; Rick Laird - gitara basowa; Billy Cobham - perkusja i instr. perkusyjne
Producent: Mahavishnu Orchestra

---