[Recenzja] Yes - "Mirror to the Sky" (2023)

Powoli zaczynają dochodzić do głosu obawy muzyków, że w niedalekiej przyszłości przyjdzie im konkurować z dźwiękami generowanymi przez Sztuczną Inteligencję. A ja mam wrażenie, że to już się dzieje i to od dłuższego czasu. Weźmy taki "Mirror to the Sky", najnowsze wydawnictwo grupy posługującej się szyldem Yes. Teoretycznie są tu wszystkie elementy, jakie miały klasyczne albumy w rodzaju "Close to the Edge" czy "Fragile", tylko brzmi to wszystko jakoś tak sztucznie i topornie. Śpiewane wysokim, androgenicznym głosem partie wokalne kojarzą się z Jonem Andersonem, ale brakuje tej pasji, naturalności oraz wyrazistych linii melodycznych. Bas pulsuje jak u nieżyjącego już Chrisa Squire'a, jednak często wydaje się zanadto oderwany od innych elementów, zamiast tworzyć integralną całość. Klawisze nadają odpowiedni klimat, tylko okazują się znacznie uproszczone w porównaniu z grą Ricka Wakemana, Patricka Moraza czy nawet Tony'ego Kaye'a. Perkusja z kolei wydaje się na siłę przez cały przypominać o swojej obecności, podczas gdy Bill Bruford i niedawno zmarły Alan White wiedzieli, że czasem lepiej zagrać bardziej powściągliwie. Nawet gitara Steve'a Howe'a - który jako jedyny ze wspomnianych muzyków wciąż widnieje na liście płac - nie ma w sobie tej finezji, charakteryzującej jego grę pół wieku temu.

Słuchając "Mirror to the Sky" na serio mam wrażenie, że materiał został napisany i wykonany przez jakieś zaawansowane oprogramowanie do generowania muzyki, które nauczono dotychczasowej dyskografii Yes, ale niczego więcej. Nie wystarczy jednak posklejać paru charakterystycznych elementów, żeby otrzymać dobry utwór. Już pierwszy singiel i zarazem otwieracz albumu, "Cut From the Stars", odsłania wszystkie wady takiego podejścia. Są tu wszystkie wspomniane wyżej elementy, a dodatkowo partie orkiestry, z której pomocy zespół tak chętnie korzystał w przeszłości, a nawet tandetnie brzmiący syntezator, przypominający o złym smaku Geoffa Downesa. Cóż z tego, jeśli wszystko to jest połączone w bardzo toporny sposób, pozbawione spontaniczności i interakcji między muzykami, wyprane z jakichkolwiek emocji oraz autentyczności. W kolejnych utworach jest podobnie, choć efekt bywa nieco bardziej przekonujący - szczególnie w "All Connected" oraz  nagraniu tytułowym, choć oba powinny zostać znacznie skrócone przez kogoś posługującego się ludzką inteligencją. Warto zauważyć, że nawet struktura albumu jest identyczna, jak na wydanym półtora roku temu "The Quest" - trzy najsłabsze kawałki oddelegowano na drugi dysk, choć cały materiał zmieściłby się na pojedynczym kompakcie; pomijając już fakt, że myślenie w kategorii fizycznych nośników jest zupełnie niedzisiejsze. No i ta okładka. Lubię styl Rogera Deana, ale grafika towarzysząca "Mirror to the Sky" wygląda jak sklejona z fragmentów jego wcześniejszych obrazów.

Sztuczna Inteligencja - choć budząca uzasadnione kontrowersje i obawy, choćby w kwestiach etycznych - nie wydaje się zagrożeniem dla muzyki tworzonej przez ludzi. Będzie konkurencją co najwyżej dla wykonawców pokroju dzisiejszego Yes, którzy też ograniczają się do odtwarzania wyuczonych patentów i ich mniej lub bardziej przypadkowego łączenia. Wciąż będzie natomiast miejsce dla bardziej kreatywnych twórców. Co więcej, nie zabraknie pewnie też takich, którzy znajdą sposób na twórcze wykorzystanie Sztucznej Inteligencji w muzyce do stworzenia czegoś nowego. Zresztą już w latach 90. zbliżone możliwości technologiczne próbował wykorzystać w swojej muzyce generatywnej Brian Eno. Muzycy Yes mogą natomiast spokojnie udać się na emeryturę - do tworzenia kolejnych płyt w rodzaju "Mirror to the Sky" nie będą już potrzebni żywi muzycy. Trochę to niepokojące, bo oznacza, że dyskografie Yes, Deep Purple i innych zespołów, których styl dawno się wyeksploatował, mogą rozrastać się w nieskończoność.

Ocena: 3/10

---

Yes - "Mirror to the Sky" (2023)

Disc I: 1. Cut From the Stars; 2. All Connected; 3. Luminosity; 4. Living Out Their Dream; 5. Mirror to the Sky; 6. Circles of Time

Disc II: 1. Unknown Place; 2. One Second Is Enough; 3. Magic Potion

Skład: Jon Davison - wokal, gitara; Steve Howe - gitara, dodatkowy wokal; Geoff Downes - instr. klawiszowe; Billy Sherwood - gitara basowa, dodatkowy wokal; Jay Schellen - petkusja i instr. perkusyjne

Producent: Steve Howe

---