[Recenzja] Vangelis - "Blade Runner: Original Motion Picture Soundtrack" (1994)

Minął już nieco ponad miesiąc odkąd zmarł Ewangelos Odiseas Papatanasiu, lepiej znany jako Vangelis. Dlaczego dopiero teraz pojawia się upamiętniająca go recenzja? Mówiąc wprost, miłośnikiem jego twórczości nie jestem. Pośmiertne odsłuchy niektórych wczesnych płyt nic w tej kwestii nie zmieniły, dlatego zarzuciłem pierwotny plan na  całą serię omówień tych ważniejszych płyt. Jest jednak w dyskografii Greka jedno dzieło, które autentycznie cenię. Nie trudno chyba się domyślić, ze chodzi o ścieżkę dźwiękową do filmu Ridleya Scotta "Blade Runner", w Polsce znanego jako "Łowca androidów", będącego luźną adaptacją książki Philipa K. Dicka "Czy androidy śnią o elektrycznych owcach?". Obraz Scotta to jedno z nielicznych arcydzieł kina science fiction, w których na pierwszym miejscu stawiane są walory artystyczne, a dopiero potem rozrywkowe. Jego wyjątkowość tkwi przede wszystkim w niesamowitej atmosferze, którą zawdzięcza głównie dwóm czynnikom: intrygującej scenografii oraz idealnie dopasowanej oprawie muzycznej. Jeżeli film można nazwać cyberpunkową wersją kina noir, tak soundtrack okazuje się elektronicznym odpowiednikiem typowych dla noir tematów.

Trudno zrozumieć, dlaczego stworzona przez Vangelisa muzyka musiała czekać aż dwanaście lat na oficjalne wydanie w postaci albumu. W 1982 roku, wraz z kinową premierą filmu, ukazała się na płycie jedynie orkiestralna adaptacja wybranych kompozycji. Zastąpienie syntezatorów tradycyjnymi instrumentami pozbawiło je w znacznym stopniu klimatu. Kiedy jednak w końcu udało się dojść do porozumienia w kwestii wydania oryginalnych nagrań, efekt okazał się dla wielu osób rozczarowujący. "Blade Runner: Original Motion Picture Soundtrack" zawiera tylko część muzyki znanej z filmu, zaprezentowanej w innej kolejności, a do tego uzupełnionej materiałem, który w filmie się nie pojawił. Nie naprawiła tego trzypłytowa reedycja na 25-lecie z 2007 roku. Pierwszy dysk to po prostu replika albumu z 1994 roku, na drugim zamieszczono więcej utworów z filmu - wciąż nie wyczerpując tematu - i dwa kolejne odrzuty, zaś na trzecim znalazła się zupełnie nowa muzyka, w której Vangelis starał się przywołać klimat nagrań sprzed ćwierćwiecza. Dla fanów, którzy chcą mieć komplet oryginalnych utworów w filmowej kolejności, pozostają bootlegi. Mnie osobiście nie przeszkadzają takie zabiegi, jakich dokonano kompilując wydawnictwo z lat 90. Jeżeli dzięki nim miałby powstać spójny album, broniący się jako samodzielne dzieło, to tylko im przyklasnąć. Tyle tylko, że to się nie do końca udało.

Zastrzeżenia mam przede wszystkim do uwzględnienia w repertuarze "One More Kiss, Dear". W przeciwieństwie do innych utworów nie jest to muzyka typowo ilustracyjna, ale piosenka odtwarzana w miejscu, do którego udaje się główny bohater grany przez Harrisona Forda, łatwa do przeoczenia przez widzów. To stylizowany na lata 40. wodewil z croonerskim śpiewem Dona Percivala. Kompletnie nie pasuje on do niczego, co jeszcze znajdziemy na płycie. Poniekąd rozumiem, że Vangelis chciał się pochwalić tak nietypowym dla siebie nagraniem, ale skoro już musiało tu trafić, to mogło na sam koniec albumu, zamiast rozbijać go w środku. Od całości nie odstają natomiast pozostałe utwory z udziałem gości: "Rachael's Song" z eteryczną wokalizą Mary Hopkin; "Tales of the Future" z także wokalnym występem Demisa Roussosa - dawnego kompana Vangelisa z rockowej grupy Aphrodite's Child - który podkreśla bliskowschodni klimat utworu; czy w końcu najsłynniejszy "Love Theme" z subtelnym saksofonem Dicka Morrisseya, który zbliża go do bardziej typowych ścieżek dźwiękowych kina noir.

Dominują tu jednak utwory w całości oparte na syntezatorach, elektrycznych pianinach oraz różnych perkusjonaliach lidera, czasem tylko wzbogaconych dialogami z filmu. Te ostatnie pojawiają się głównie w pierwszych trzech utworach, które - wraz z czwartym na trackliście "Rachael's Song" - zostały ze sobą połączone, tworząc większą formę. "Main Titles" doskonale wprowadzał w niepowtarzalną atmosferę filmu i równie dobrze wywiązuje się z roli wprowadzenia na płycie. "Blush Response" wprowadza do tego futurystycznego klimatu elementy kojarzące się z muzyką grecką, do której Vangelis wielokrotnie nawiązywał w swojej twórczości, natomiast "Wait for Me" zastępuje je dźwiękami o bluesowo-jazzowym rodowodzie; znów słychać brzmienie saksofonu, choć tym razem imitowane za pomocą syntezatora w całkiem przekonujący sposób. Głosy aktorów, a w zasadzie tylko jeden, powracają dopiero w finałowym "Tears in Rain", rozpoczynającym się od słynnego, częściowo improwizowanego monologu Rutgera Hauera. To jeden z piękniejszych momentów tak filmu, jak i ścieżki dźwiękowej - bardzo subtelny utwór w stylistyce ambientu. Z pozostałych utworów na szczególne wyróżnienie zasługuje na pewno najdłuższy na płycie "Blade Runner Blues", który być może w najbardziej esencjonalny sposób oddaje charakter całości, a także intensywny "End Titles", z elektronicznymi plamami na tle zapętlonego pulsu syntezatora oraz potężnych kotłów. Ale lekko jazzujący, niemal całkiem akustyczny "Memories of Green" oraz orientalizujący "Damask Rose" nie pozostają daleko za nimi.

Wspaniała ścieżka dźwiękowa, jedna z najlepszych w dziejach kina, ale tylko bardzo dobry album. No nijak nie pasuje mi ten kompletnie  archaiczny "One More Kiss, Dear" pomiędzy nagraniami o bardzo futurystycznym brzmieniu. A przecież było w czym wybierać, bo wiele muzyki z filmu nie pojawiło się na płycie. Mimo wszystko, żaden inny album Vangelisa, jaki miałem okazje słyszeć, nie zrobił na mnie nawet w połowie tak dobrego wrażenia.

Ocena: 8/10

---

Vangelis - "Blade Runner: Original Motion Picture Soundtrack" (1994)

1. Main Titles; 2. Blush Response; 3. Wait for Me; 4. Rachael's Song; 5. Love Theme; 6. One More Kiss, Dear; 7. Blade Runner Blues; 8. Memories of Green; 9. Tales of the Future; 10. Damask Rose; 11. Blade Runner (End Titles); 12. Tears in Rain 

Skład: Vangelis - instr. klawiszowe, instr. perkusyjne; Mary Hopkin - wokal (4); Dick Morrissey - saksofon (5); Don Percival - wokal (6); Demis Roussos - wokal (9)

Producent: Vangelis

---