[Recenzja] Soft Machine - "Backwards" (2002)

Kolejna płyta z archiwaliami Soft Machine - które na przełomie wieków regularnie publikowało Cuneiform Records - nie zawiera zapisu jednego koncertu lub materiału z jednej sesji. "Backwards" to kompilacja nagrań koncertowych z dwóch różnych występów, wzbogaconych dodatkowo jedną wersją demo. Przedział czasowy jest dość spory, bowiem obejmuje okres od jesieni 1968 roku do maja roku 1970. Rozczarować może tracklista, ponieważ na sześć utworów aż dwie kompozycje występują dwukrotnie. Można by zatem potraktować to wydawnictwo jako bezsensowny zbiór różnych ścinków, wydany wyłącznie w celach merkantylnych. W żadnym wypadku nie należy tego jednak robić, gdyż to kolejny bardzo wartościowy dokument, uzupełniający widzę na temat rozwoju zespołu w jego najciekawszym okresie.

Najstarszy w tym zestawie jest utwór ostatni, czyli pierwotna wersja studyjna "Moon in June". Pierwsza, quasi-piosenkowa część została zarejestrowana samodzielnie przez Roberta Wyatta na przełomie października i listopada 1968 roku, w trakcie amerykańskiej trasy promującej album debiutancki. Druga, instrumentalna połowa powstała już z udziałem Mike'a Ratledge'a i Hugh Hoppera kilka miesięcy później. W porównaniu z ostateczną wersją z albumu "Third", demo brzmi bardziej surowo, a pierwsza część opiera się głównie na akustycznym pianinie - z którego później zrezygnowano - ponadto siłą rzeczy inaczej przebiegają improwizacje, jednak ogólny charakter nie uległ zmianom.

Z historycznego punktu widzenia równie ciekawe są dwa inne nagrania, "Facelift" i "Hibou Anemone and Bear" z występu w Paryżu w listopadzie 1969 roku. To bardzo słabo udokumentowany okres, kiedy wraz z Wyattem, Hopperem i Ratledge'em zespół tworzyli saksofoniści Elton Dean i Lyn Dobson, trębacz Marc Charig oraz puzonista Nick Evans. Te niespełna trzynaście minut muzyki to obok dwudziestu minut z sesji dla BBC, jedyne nagrania, jakie pozostawił po sobie septet. Szkoda, bo rozbudowana sekcja dęta naprawdę dawała radę, fantastycznie dopełniając swoje partie i doskonale współpracując z trzonem grupy. To właśnie wtedy Soft Machine zdecydowanie skierował się w stronę jazzu, inkorporując elementy fusion, free oraz post-bopu.

Utrzymanie tak dużego składu było jednak nieopłacalne finansowo, więc najpierw zakończono współpracę z Evansem i Charingiem, a wkrótce także z Dobsonem. Powstał wtedy klasyczny kwartet, który możemy usłyszeć na albumach "Third" oraz "Fourth", a także wielu nagraniach koncertowych. W tym trzech pierwszych utworach z "Backwards", zarejestrowanych w maju 1970 roku w Londynie. Oprócz kolejnych porywających wykonań "Facelift" i "Esther's Nose Job", stałych punktów ówczesnych koncertów, znalazło się tu też miejsce dla nieco rzadziej granego "Moon in June", zaprezentowanego w ledwie niespełna ośmiominutowej, niemal całkiem instrumentalnej wersji.

"Backwards" to obowiązkowa pozycja dla miłośników Soft Machine. Raczej nie polecałbym bym jednak tego wydawnictwa słuchaczom, którzy dopiero zaczynają poznawać ten zespół, a już na pewno nie jako pierwszy wybór. To, mimo niezaprzeczalnej wartości historycznej oraz jakości stricte muzycznej, rodzaj uzupełnienia, wypełniający pewne luki w dyskografii zespołu, ale niekoniecznie sprawdzający się jako osobne dzieło.

Ocena: 8/10

---

Soft Machine - "Backwards" (2002)

1. Facelift; 2. Moon in June; 3. Esther's Nose Job; 4. Facelift; 5. Hibou Anemone and Bear; 6. Moon in June (demo)

Skład: Mike Ratledge - elektryczne pianino, organy; Hugh Hopper - gitara basowa; Robert Wyatt - perkusja, instr. klawiszowe (6), wokal; Elton Dean - saksofon altowy i saxello (1-5); Lyn Dobson - saksofon tenorowy i sopranowy (4,5); Marc Charig - trąbka (4,5); Nick Evans - puzon (4,5)

Producent: -

---