[Recenzja] Pat Martino - "Baiyina (The Clear Evidence)" (1968)

Życiorys Pata Martino mógłby posłużyć za scenariusz filmu lub książki. Nie cieszący się nigdy wielką popularnością, ale ceniony wśród krytyków i słuchaczy gitarzysta jazzowy cierpiał na zaniki pamięci. Zdarzało się, że podczas występów nagle przestawał grać. W drugiej połowie lat 70. napady amnezji, ale też inne dolegliwości, jak osłabienie, bóle głowy, a nawet halucynacje, jeszcze bardziej się nasiliły. Pod sam koniec dekady u muzyka zdiagnozowano tętniaka mózgu, który mógł nawet doprowadzić do jego śmierci. Skomplikowana operacja, podczas której gitarzysta stracił znaczną część lewej półkuli, doprowadziła do całkowitej utraty pamięci, w tym także umiejętności muzycznych. Jednak na tym historia wcale się nie kończy. Martino stopniowo odzyskiwał pamięć, a nawet ponownie nauczył się grać na gitarze i już w 1987 roku wydał album o wymownym tytule "The Return". Muzyk do dziś pozostaje aktywny.

W pierwszych latach działalności Martino współpracował głównie z jazzowymi organistami, ale wkrótce zwrócił się w całkiem innym kierunku. Pod koniec lat 60. zainteresował się Koranem, a także wschodnią muzykę i jej mistycyzmem. Pod wpływem takich inspiracji nagrał w 1968 roku dwa albumy, które przy okazji doskonale wpisały się w ówczesną modę na psychodelię:  "East!" oraz "Baiyina (The Clear Evidence)". Choć zarejestrowano je w takiej właśnie kolejności, ten późniejszy ukazał się wcześniej. Jest też ciekawszym z tej dwójki, ponieważ Martino zaszedł na nim dalej w swoich poszukiwaniach, dodając do zachodniego instrumentarium brzmienia wywodzące się z hindustańskich tradycji: tamburę i tablę. Na pierwszym z tych instrumentów zagrał Khalil Balakrishna, późniejszy współpracownik Milesa Davisa. Jego udział w tych nagraniach jest nieoceniony: praktycznie przez cały czas zapewnia stały, burdonowy akompaniament, uzupełniany przez ostinatowe partie kontrabasu Richarda Davisa (najbardziej znanego muzyka z tego składu - grał m.in. z Erikiem Dolphym, Tonym Williamsem i Andrew Hillem), a także perkusję i table. Na takim tle rozbrzmiewają porywające solówki lidera, a także nieco już mniej ekscytujące partie drugiego gitarzysty Boba Rose'a oraz grającego na flecie i saksofonie Gregory'ego Herberta. Trudno uniknąć skojarzeń z dokonaniami, co prawda późniejszymi, Alice Coltrane lub Phaoroaha Sandersa. Jest tu dokładnie ten sam, mistyczny i lekko psychodeliczny nastrój. Z kolei pierwszoplanowa rola gitary elektrycznej - fakt, że używanej i brzmiącej w typowo jazzowy sposób - przywodzi też na myśl stylistykę fusion.

"Baiyina (The Clear Evidence)" to album wizjonerski, zapowiadających to, co działo się w jazzie w kolejnych latach, choć niestety pozostający niesłusznie w cieniu wielu innych wydawnictw - może i ciekawszych, ale jednak późniejszych. Nagranie takiego albumu w 1968 roku świadczy o ogromnej kreatywności Pata Martino. Nie była to co prawda pierwsza próba połączenia jazzu z muzyką hindustańską - podejmowano je już od dobrych kilku lat, a ledwie rok wcześniej ukazał się przecież doskonały "Jazz Meets India", nagrany przez indyjsko-europejski kolektyw. Martino podszedł jednak do tematu po swojemu, w bardzo oryginalny sposób. W dodatku jest to płyta nie tylko dla wielbicieli jazzu. Wszechobecna gitara i psychodeliczny klimat to coś, co powinno zainteresować także rockowych słuchaczy. I być może zachęci do dalszych eksploracji.

Ocena: 8/10

---

Pat Martino - "Baiyina (The Clear Evidence)" (1968)

1. Baiyina; 2. Where Love's a Grown Up God; 3. Israfel; 4. Distant Land

Skład: Pat Martino - gitara; Bob Rose - gitara; Gregory Herbert - saksofon altowy, flet; Richard Davis - kontrabas; Khalil Balakrishna - tambura; Charlie Persip - perkusja; Reggie Ferguson - tabla
Producent: Don Schlitten

---