[Recenzja] Mike Oldfield - "Tubular Bells" (1973)

Zanim Mike Oldfield zajął się tworzeniem radiowych hitów, zyskał sławę jako twórca bardziej rozbudowanych form. Kojarzony jest przede wszystkim z jednym dziełem, które stało się dla niego prawdziwą idée fixe, do której wracał na różnych etapach kariery, nagrywając różne kontynuacje, alternatywne wersje i przeróbki. Prace nad "Tubular Bells", wówczas nazywanym po prostu "Opus One", rozpoczął jeszcze jako nastolatek. Pierwotną wersję Oldfield zarejestrował w domu, na zwyczajnym magnetofonie, z którego usunął głowicę kasującą - dzięki temu mógł dogrywać kolejne partie instrumentalne. Następnie zaczął rozglądać się za wytwórnią, która sfinansowałaby profesjonalną sesję. Początkowo spotykał się z niechęcią wydawców. W końcu jednak zetknął się z Richardem Bransonem, który właśnie zakładał nową wytwórnię - Virgin Records. Branson zareagował znacznie bardziej entuzjastycznie na przedstawiony materiał i podjął decyzję, by "Tubular Bells" było pierwszym albumem w jego katalogu (aczkolwiek jeszcze tego samego dnia nakładem wytwórni ukazał się "Flying Teapot" grupy Gong).

Ponieważ "Opus One" trwał niespełna dwadzieścia minut, potrzebny był jeszcze materiał na drugą stronę winylowej płyty. Oldfield skomponował drugą część utworu podczas sesji nagraniowej. Obie odsłony "Tubular Bells" mają podobny charakter: to właściwie dźwiękowe kolaże, stworzone poprzez nakładanie kolejnych warstw instrumentalnych. Sam kompozytor zagrał tutaj na różnych rodzajach gitarach, instrumentów klawiszowych i perkusyjnych (w tym, oczywiście, na tytułowych dzwonach rurowych). Większość partii wykonał samodzielnie, ale skorzystał też z pomocy muzyków sesyjnych: kontrabasisty Lindsaya L. Coopera (nie mylić z grającą na różnych instrumentach dętych Lindsay Cooper, którą można usłyszeć m.in. na kolejnym albumie Oldfielda), gitarzysty Toma Newmana, flecisty Jona Fielda oraz grającego na perkusjonaliach Steve'a Broughtona. Można tu usłyszeć też sporadyczne partie wokalne w wykonaniu samego Oldfielda, jego siostry Sally, Mundy'ego Ellisa czy wcielającego się w mistrza ceremonii Viviana Stanshalla.

"Tubular Bells" jest dziełem dość interesującym i oryginalnym, ale jednocześnie zdradzającym pewną niedojrzałość i naiwność jego kompozytora. Banalność niektórych motywów i rozwiązań, szczególnie kiczowaty fragment z zapowiadaniem kolejnych instrumentów przez Stanshalla oraz odgłosy jaskiniowca, w którego wcielił się sam Oldfield, mogą wzbudzać u słuchacza politowanie, a nawet zażenowanie. Z drugiej strony, są też momenty naprawdę świetne. Wspomnieć tu trzeba przede wszystkim o pierwszych sześciu minutach, z bardzo charakterystycznym motywem na otwarcie, intrygującym klimatem i umiejętnie budowanym napięciem, poprzez stopniowe dodawanie kolejnych elementów. Początek tego fragmentu został zresztą wykorzystany jako przewodni temat "Egzorcysty" w reżyserii Williama Friedkina, doskonale dopełniając ten obraz. Użycie tego motywu w głośnym filmie zapewniło Oldfieldowi rozgłos, a "Tubular Bells" stał się jednym z najlepiej sprzedających albumów. Problemem całości jest niestety to, że tak naprawdę polega na graniu na różne sposoby paru motywów, a jedynym urozmaiceniem - raczej mało zaskakującym - jest parę wstawek o bardziej folkowym klimacie. Nie pomaga też fakt przeciągania niektórych fragmentów, sprawiając wrażenie grania na czas, które zresztą wcale nie było koniecznie - album trwa niemal pięćdziesiąt minut, znacznie przekraczając optymalną długość płyty winylowej.

W chwili wydania "Tubular Bells", Mike Oldfield był bardzo młodym, niespełna dwudziestoletnim muzykiem, posiadającym dość skromne doświadczenie (grał na basie i gitarze w grupie byłego członka Soft Machine, Kevina Ayersa, grał też muzykę folkową ze swoją siostrą). I to bardzo dobrze na tym albumie słychać. Oldfield miał niewątpliwie ciekawy pomysł i duże ambicje, ale wciąż niewystarczające umiejętności, by uniknąć różnych pułapek, jakie sam na siebie zastawił, porywając się na granie takiej muzyki. "Tubular Bells" to jeden z tych przypadków, kiedy wyświechtany frazes o przeroście formy nad treścią naprawdę ma zastosowanie. Nie brakuje tutaj świetnego klimatu i naprawdę ładnych melodii, ale jest to też bardzo prosta, często naiwna, a nierzadko po prostu banalna muzyka, w dodatku uboga w treść, do której po prostu nie pasuje tak monumentalna forma.

Ocena: 6/10

---

Mike Oldfield - "Tubular Bells" (1973)

1. Tubular Bells (Part One); 2. Tubular Bells (Part Two)

Skład: Mike Oldfield - gitara, gitara basowa, mandolina, instr. klawiszowe, instr. perkusyjne, wokal
Gościnnie: Steve Broughton - instr. perkusyjne (1,2); Lindsay L. Cooper - kontrabas (1); Jon Field - flet (1); Mundy Ellis i Sally Oldfield - wokal; Vivian Stanshall - "mistrz ceremonii" (1); Tom Newman - gitara (2)

Producent: Tom Newman, Simon Heyworth i Mike Oldfield

---