[Recenzja] Yes - "Relayer" (1974)

Rick Wakeman opuścił Yes w wyniku artystycznych nieporozumień wynikłych w trakcie nagrywania "Tales from Topographic Oceans". Zespół dość długo szukał dla niego następcy. Chętnych było wielu, ale tylko dwóch kandydatów zdawało się pasować: byli to Vangelis i Patrick Moraz. Obaj doświadczeni, obracający się w podobnych klimatach muzycznych (pierwszy, poza solową działalnością, miał tez na koncie grę w prog rockowym zespole Aphrodite's Child, drugi występował w progowym The Refugee). Ostatecznie nowym klawiszowcem został Moraz. Kiedy jednak dołączył do składu, nowy album był już w znacznym stopniu nagrany, więc pozostało mu tylko dodanie klawiszowych partii w odpowiednich miejscach. Odcisnął jednak wyraźne piętno na charakterze całości. W przeciwieństwie do interesującego się przede wszystkim muzyką klasyczną Wakemana, na Moraza duży wpływ miał także jazz (którego słuchał od najmłodszych lat i zdarzało mu się go wykonywać), co słychać w jego grze.

Zespół wyciągnął wnioski z niektórych błędów popełnionych na "Tales from Topografic Oceans" i nagrał album o nieco innym charakterze, na pewno mniej rozpasany. Całość zmieściła się na jednej płycie winylowej, której struktura wywołuje oczywiste skojarzenia z "Close to the Edge": jedna rozbudowana, wielowątkowa kompozycja na stronie A oraz dwie krótsze, o kontrastującym ze sobą charakterze, na stronie B. "Relayer" nie jest jednak kopią wcześniejszego dzieła. Zespół postawił na rozwój, rozwijając dotychczasowe pomysły, ale też wprowadzając nowe rozwiązania. Podejście jak najbardziej godne uznania, jednak w przypadku Yes efekty były różne. Czasem poszukiwania zespołu prowadziły go na sam szczyt ("Close to the Edge"), czasem zwodziły na manowce ("Tales..."). Przypadek "Relayer" mieści się gdzieś pomiędzy. Jest tutaj wiele świetnych pomysłów, ale zdarzają się też kompletnie nietrafione.

Wypełniająca całą pierwszą stronę winylowego wydania suita "The Gates of Delirium" pod względem budowy przypomina raczej utwory z poprzedniego albumu (szczególnie "The Ancient"), niż tytułowe nagranie z "Close to the Edge", w którym różne motywy przeplatały się ze sobą, tworząc bardzo spójną i logiczną całość. "The Gates of Delirium" brzmi natomiast jak dwa różne utwory, które niekoniecznie musiały zostać połączone w całość. Bardziej dynamiczne pierwsze piętnaście minut przynosi kilka przyjemnych melodii (to zawsze był jeden z największych atutów Yes, jeśli nie największy) i nawet niezłego progowego kombinowania, ale już długie, przeplatające się ze sobą popisy solowe muzyków zdają się za bardzo iść w instrumentalny onanizm. Ostatnie sześć minut to już znacznie subtelniejsze granie, z urokliwą, ale zarazem nieco nawiną melodią i niemal za bardzo przesłodzonym brzmieniem. Fragment ten, znany jako "Soon" został wydany na singlu i trafił na niektóre składanki. Obie części łączy ze sobą tylko warstwa tekstowa.

Otwierający drugą stronę energetyczny "Sound Chaser" to utwór wnoszący najwięcej świeżości. Słychać tu wyraźne wpływy jazz rocka i trochę awangardowego proga. Jednak ogólnie wydaje się nieco przekombinowany - momentami odnoszę wrażenie, że muzycy nie mają pomysłu jak pociągnąć dany fragment, więc nagle go urywają i próbują czegoś nowego, z różnym skutkiem. Dość irytująco wypada tu też warstwa wokalna, z wyjątkiem subtelniejszej części środkowej. Jest to jeden z kilku naprawdę świetnych momentów w tym kawałku, który jako całość mnie nie przekonuje. "To Be Over" dla odmiany w całości prezentuje łagodniejsze oblicze grupy, Jest tu przyjemna melodia, są ubarwiające brzmienie orientalizmy, do tego lekko jazzujące solo Steve'a Howe'a, ale ogólnie utwór wydaje się nieco na siłę przeciągnięty.

"Relayer" uznawany jest za najtrudniejszy album zespołu, ze względu na obecne tu wpływy jazzu i rockowej awangardy - rzeczy, do których przeciętny słuchać głównonurtowego proga nie jest przyzwyczajony. Dla słuchaczy takich rzeczy problemem może być natomiast to, że zespół nieco nieporadnie czerpie z tych inspiracji, niespecjalnie odnajdując się w takim graniu. Muzycy po raz kolejny zawiesili sobie poprzeczkę zbyt wysoko. Na szczęście, tym razem album ma znacznie bardziej przystępną długość, zdaje się też tu znacznie więcej dziać (choć nie zawsze z sensem) i nie brakuje naprawdę ładnych momentów. 

Ocena: 7/10

---

Yes - "Relayer" (1974)

1. The Gates of Delirium; 2. Sound Chaser; 3. To Be Over

Skład: Jon Anderson - wokal; Steve Howe - gitara, elektryczny sitar, dodatkowy wokal; Patrick Moraz - instr. klawiszowe; Chris Squire - gitara basowa, dodatkowy wokal; Alan White - perkusja i instr. perkusyjne

Producent: Yes i Eddy Offord

---