[Recenzja] Hannibal - "The Angels of Atlanta" (1981)

Album "The Angels of Atlanta" nie zapisał się w historii jazzu, choć zdecydowanie powinien. Właściwie niespecjalnie dziwi fakt, że w chwili wydania materiał nie spotkał się z większym zainteresowaniem. Lata 80. nie sprzyjały takiej muzyce. Zawartość longplaya w niczym nie przypomina ówczesnego mainstreamu. Zamiast tego odwołuje się do starszych nurtów spiritual jazzu czy post-bopu, starając się jednak zaproponować w tych ramach coś oryginalnego. I na tym polu odnosi prawdziwy sukces, dlatego trochę trudniej zrozumieć, że po latach album pozostaje wciąż niedoceniony, a wręcz nieznany. Co prawda dorobił się niewielkiej liczby wznowień - po 1981 roku pojawiły się tylko dwa wydania kompaktowe, niemieckie z 1994 i japońskie z 2020 - jednak z materiałem można łatwo i legalnie zapoznać się w streamingu.

Za powstaniem "The Angels of Atlanta" stoją tragiczne wydarzenia. Album jest hołdem dla nastoletnich ofiar seryjnych morderstw. które miały miejsce w Atlancie na przełomie lat 70. i 80. Sprawa nie była szczególnie nagłośniona, ponieważ dotyczyła wyłącznie czarnoskórej społeczności, a sposób zakończenia śledztwa do dziś budzi kontrowersje, gdyż nie wyjaśnia pewnych kwestii. Jazzowy trębacz Marvin "Hannibal" Peterson postanowił nagrać ten album, aby nagłośnić te wydarzenia - jak się okazało, z niewielkim skutkiem, ponieważ sam album ucierpiał przez brak promocji. Peterson był już wówczas doświadczonym muzykiem, mającym na koncie kilka autorskich płyt, a także współpracę m.in. z Pharoahem Sandersem i orkiestrą Gila Evansa. Materiał na "The Angels of Atlanta" skomponował w większości samodzielnie, uzupełniając go o własną aranżację tradycyjnej pieśni czarnoskórych niewolników "Sometimes I Feel Like a Motherless Child", a także kompozycję swojej siostry, Pat Peterson, zatytułowaną "The Inner Voice".

Biorąc na warsztat podobną tematykę łatwo byłoby popaść w przesadną ckliwość, melancholię, czy z innej strony agresję. Tutaj jednak udało się takich nastrojów uniknąć, choć zdarza się trochę patosu. Takie fragmenty jednak zupełnie tu nie przeszkadzają, a wręcz pasują do mocno uduchowionego charakteru całości. Ale też trzeba przyznać, że poszczególne utwory są całkiem zróżnicowane. Album rozpoczyna chyba najlepszy, a na pewno najdłuższy w zestawie, dwunastominutowy utwór tytułowy. Uwagę przyciąga od samego wstępu, w postaci krótkiej solówki / motywu Petersona, do którego po chwili dołączają podniosłe partie męskiego chóru, jakich można by się spodziewać raczej po klasycznej muzyce sakralnej. Gdy głosy nabierają na intensywności i dochodzi monumentalna gra sekcji rytmicznej, moje skojarzenia idą w kierunku francuskiej grupy Magma. Jednak już po chwili sekcja - złożona z pianisty Kenny'ego Barona, basisty Cecila McBee i perkusisty Danniego Richmonda - zaczyna energetycznie swingować, tworząc akompaniament dla ekspresyjnego, niemal freejazzowego popisu saksofonisty George'a Adamsa, a następnie tylko odrobinę bardziej stonowanej, lecz równie świetnej solówki lidera. Szczególnie ciekawie robi się w momencie, gdy zostają tylko Hannibal z Richmondem, choć bardzo emocjonująco wypada powrót pozostałych muzyków i kolejne wejście magmowych chórów, znakomicie spajających to nagranie klamrą. Na pewno warto podkreślić znakomitą współpracę podstawowego kwintetu, w którą bardzo udanie wpleciono partie wokalne.

Choć album nie przynosi już równie mocarnych utworów, to do samego końca udaje się utrzymać bardzo wysoki poziom. W subtelniejszym, w pełni instrumentalnym "The Story Teller" główną rolę odgrywają emocjonalne partie pianina oraz natchnione solówki dęciaków i pojawiającej się po raz pierwszy wiolonczeli Diedre Murray. Bas i perkusja tym razem są bardziej wycofane, służą wyłącznie dopełnieniu brzmienia i wypełnieniu przestrzeni, zamiast zapewnieniu rytmicznej podstawy, z której tu świadomie zrezygnowano. W "The Inner Voice" oraz "Mother's Land" dochodzą dodające gospelowo-soulowego posmaku partie wokalne Pat Peterson, które na szczęście nie podporządkowują sobie za mocno warstwy instrumentalnej, pozostawiając muzykom sporo miejsca do popisu. Pierwszy z nich z początku faktycznie może sprawiać wrażenie piosenki, z akompaniamentem zdominowanym przez wiolonczelę i sekcję rytmiczną. W środkowej części instrumentalnej nie brakuje jednak wspaniałego grania o już jednoznacznie jazzowym charakterze, na czele z porywającym solo Hannibala. Drugie z tych nagrań - utrzymane w lżejszym, nieco latynoskim nastroju - również wiele oferuje pod względem instrumentalnym. To przede wszystkim popis sekcji rytmicznej, podczas gdy partie trąbki jedynie wzbogacają brzmienie - solówki grają tylko McBee i Barron. Piękny finał zapewnia dziesięciominutowa wersja "Sometimes I Feel Like Motherless Child", który ze śpiewanej a cappela pieśni zmienił się w instrumentalną improwizację, z porywającymi solówkami muzyków, ale przede wszystkim ich doskonałą interakcją.

W latach 80. jazz rzadko wspinał się na takie wyżyny, dlatego tym bardziej należy docenić ten album. "The Angels of Atlanta" jest co prawda skomponowany, zaaranżowany i wyprodukowany w taki sposób, że nie sprawdzając dat można wziąć go za album nawet o dekadę starszy. Nie oznacza to jednak naśladownictwa, a po prostu granie w pewnej stylistyce, czy też raczej na pograniczu dwóch stylów, spiritual jazzu i post-bopu. Kompozycje i wykonanie stoją tu na naprawdę dobrym poziomie, aranżacje wypadają często naprawdę ciekawie, a dodatkową zaletą okazuje się odpowiednio uduchowiony klimat, choć szczególnie pod tym ostatnim względem album ustępuje tym największym dziełom ze swojego nurtu.

Ocena: 8/10

---

Hannibal - "The Angels of Atlanta" (1981)

1. The Angels of Atlanta; 2. The Story Teller; 3. The Inner Voice; 4. Mother's Land; 5. Sometimes I Feel Like a Motherless Child

Skład: Marvin "Hannibal" Peterson - trąbka; George Adams - saksofon tenorowy (1,2,5); Kenny Barron - pianino; Diedre Murray - wiolonczela (2,3,5); Cecil McBee - kontrabas; Dannie Richmond - perkusja; The Harlem Boys Choir - wokal (1); Pat Peterson - wokal (3,4)

Producent: Horst Weber i Matthias Winckelmann

---